केंद्रीय मत्स्यपालन, पशुपालन आणि दुग्धविकास मंत्रालयाच्या अखत्यारीतील पशुपालन आणि दुग्धविकास विभागाने वर्ष २०२३ साठीच्या गोपाल रत्न पुरस्कारांसाठी https://awards.gov.in या राष्ट्रीय पुरस्कार पोर्टलवर १५.०८.२०२३ पासून ऑनलाईन अर्ज मागविले आहेत. अर्ज सादर करण्याची अंतिम तारीख १५ सप्टेंबर २०२३ आहे.
शेतकऱ्यांना शाश्वत उपजीविका पुरवता यावी म्हणून केंद्रीय मत्स्यपालन, पशुपालन आणि दुग्धविकास मंत्रालयाच्या अखत्यारीतील पशुपालन आणि दुग्धविकास विभागातर्फे पशुपालन आणि दुग्धविकास क्षेत्रात परिणामकारक विकास घडवून आणण्यासाठी सर्वतोपरी प्रयत्न करण्यात येत आहेत. भारतातील देशी जातींच्या गायी-म्हशी सशक्त आहेत आणि त्यांच्यात राष्ट्रीय अर्थव्यवस्थेमध्ये महत्त्वाची भूमिका निभावण्याची जनुकीय क्षमता आहे. शास्त्रीय पद्धतीने देशी गायींच्या प्रजातींचे जतन आणि विकसन करण्याच्या उद्देशाने देशात डिसेंबर २०१४ मध्ये प्रथमच “राष्ट्रीय गोकुळ अभियान (आरजीएम)” सुरु करण्यात आले.
आरजीएम अभियानाअंतर्गत, दूध उत्पादक शेतकरी, दूध सहकारी संस्था/शेतकरी उत्पादक संस्था (एफपीओ) तसेच कृत्रिम रेतन तज्ञ (एआयटीएस) यांना प्रोत्साहन देण्यासाठी सरकारने २०२३ या वर्षासाठी खालील विभागांसाठी राष्ट्रीय गोपाल रत्न पुरस्कारांची घोषणा केली आहे.
१) देशी गाई अथवा म्हशींचे पालन करणारा सर्वोत्कृष्ट दूध उत्पादक शेतकरी (नोंदणीकृत जातींची यादी सोबत जोडली आहे)
२) सर्वोत्कृष्ट दूध उत्पादक सहकारी संस्था (डीसीएस)/दूध निर्मिती कंपनी (एमपीसी)/दूध निर्मात्या शेतकऱ्यांची उत्पादक संघटना (एफपीओ)
३) सर्वोत्कृष्ट कृत्रिम रेतन तंत्रज्ञ (एआयटी)
राष्ट्रीय गोपाल रत्न पुरस्कार २०२३ प्राप्त पहिल्या दोन विभागांसाठी म्हणजेच सर्वोत्कृष्ट दूध उत्पादक शेतकरी आणि सर्वोत्कृष्ट डीसीएस/एफपीओ/एमपीसी यांना गुणवत्ता प्रमाणपत्र, स्मृतीचिन्ह आणि खालील रोख रक्कम दिली जाईल.
- प्रथम क्रमांक - रु.५,००,०००/- (पाच लाख रुपये)
- द्वितीय क्रमांक - रु.३,००,०००,/- (तीन लाख रुपये)
सर्वोत्कृष्ट कृत्रिम रेतन तंत्रज्ञ (एआयटी) विभागासाठी पहिल्या तिन्ही क्रमांकांच्या पुरस्कारामध्ये केवळ गुणवत्ता प्रमाणपत्र आणि स्मृतीचिन्ह यांचा समावेश असेल.
राष्ट्रीय दुग्ध दिनी (२६ नोव्हेंबर २०२३) या पुरस्कारांचे वितरण करण्यात येईल. या पुरस्कारांसाठी आवश्यक पात्रता आणि ऑनलाईन अर्ज प्रक्रिया इत्यादी बाबींचे तपशील जाणून घेण्यासाठी https://awards.gov.in किंवा https://dahd.nic.in संकेतस्थळांना भेट देण्याच्या सूचना देण्यात आल्या आहेत.
गायींच्या नोंदणीकृत जाती (एनजीआरए २०२३ साठी)
S.N. | Breed | Home Tract |
1 | Amritmahal | Karnataka |
2 | Bachaur | Bihar |
3 | Bargur | Tamilnadu |
4 | Dangi | Maharashtra and Madhya Pradesh |
5 | Deoni | Maharashtra and Karnataka |
6 | Gaolao | Maharashtra and Madhya Pradesh |
7 | Gir | Gujarat |
8 | Hallikar | Karnataka |
9 | Hariana | Haryana, Uttar Pradesh and Rajasthan |
10 | Kangayam | Tamilnadu |
11 | Kankrej | Gujarat and Rajasthan |
12 | Kenkatha | Uttar Pradesh and Madhya Pradesh |
13 | Kherigarh | Uttar Pradesh |
14 | Khillar | Maharashtra and Karnataka |
15 | Krishna Valley | Karnataka |
16 | Malvi | Madhya Pradesh |
17 | Mewati | Rajasthan, Haryana and Uttar Pradesh |
18 | Nagori | Rajasthan |
19 | Nimari | Madhya Pradesh |
20 | Ongole | Andhra Pradesh |
21 | Ponwar | Uttar Pradesh |
22 | Punganur | Andhra Pradesh |
23 | Rathi | Rajasthan |
24 | Red Kandhari | Maharashtra |
25 | Red Sindhi | On organized farms only |
26 | Sahiwal | Punjab and Rajasthan |
27 | Siri | Sikkim and West Bengal |
28 | Tharparkar | Rajasthan |
29 | Umblachery | Tamilnadu |
30 | Vechur | Kerala |
31 | Motu | Orissa,Chhattisgarh and Andhra Pradesh |
32 | Ghumusari | Orissa |
33 | Binjharpuri | Orissa |
34 | Khariar | Orissa |
35 | Pulikulam | Tamilnadu |
36 | Kosali | Chhattisgarh |
37 | MalnadGidda | Karnataka |
38 | Belahi | Haryana and Chandigarh |
39 | Gangatiri | Uttar Pradesh and Bihar |
40 | Badri | Uttarakhand |
41 | Lakhimi | Assam |
42 | Ladakhi | Jammu and Kashmir |
43 | Konkan Kapila | Maharashtra and Goa |
44 | PodaThurpu | Telangana |
45 | Nari | Rajasthan and Gujarat |
46 | Dagri | Gujarat |
47 | Thutho | Nagaland |
48 | Shweta Kapila | Goa |
49 | Himachali Pahari | Himachal Pradesh |
50 | Purnea | Bihar |
51 | Kathani | Maharashtra |
52 | Sanchori | Rajasthan |
53 | Masilum | Meghalaya |
म्हशींच्या नोंदणीकृत जाती (एनजीआरए २०२३ साठी)
Sr. No | Breed | Home Tract |
1 | Bhadawari | Uttar Pradesh and Madhya Pradesh |
2 | Jaffarabadi | Gujarat |
3 | Marathwadi | Maharashtra |
4 | Mehsana | Gujarat |
5 | Murrah | Haryana |
6 | Nagpuri | Maharashtra |
7 | Nili Ravi | Punjab |
8 | Pandharpuri | Maharashtra |
9 | Surti | Gujarat |
10 | Toda | Tamilnadu |
11 | Banni | Gujarat |
12 | Chilika | Orissa |
13 | Kalahandi | Odisha |
14 | Luit (Swamp) | Assam and Manipur |
15 | Bargur | Tamil Nadu |
16 | Chhattisgarhi | Chhattisgarh |
17 | Gojri | Punjab and Himachal Pradesh |
18 | Dharwadi | Karnataka |
19 | Manda | Odisha |
20 | Purnathadi | Maharashtra |