राष्ट्रीय दुध दिनाच्या निमित्ताने केंद्रीय मत्स्यव्यवसाय, पशुसंवर्धन आणि दुग्धव्यवसाय विभागाकडून दिला जाणारा राष्ट्रीय गोपाल रत्न पुरस्काराचे वितरण उद्या दिनांक २६ नोव्हेंबर रोजी असाम राज्यातील गुवाहाटी येथे होणार आहे. यात देशातील डेअरी क्षेत्रातील अनेकांचा सन्मान होणार आहे. महाराष्ट्रातून नाशिकच्या राहुल मनोहर खैरनार यांनाही हा पुरस्कार मिळणार आहे.
राष्ट्रीय गोपाल रत्न पुरस्कार हा पशुधन आणि दुग्धव्यवसाय क्षेत्रातील सर्वोच्च राष्ट्रीय पुरस्कारांपैकी एक आहे. ऑनलाइन अर्जांच्या माध्यमातून आमंत्रित केलेल्या अर्जांवर आधारित देशभरातून १७७० अर्ज प्राप्त झाले असून उद्या या पुरस्काराचे वितरण करण्यात येणार आहे.
या पुरस्काराचा उद्देश देशी जनावरांचे संगोपन करणारे शेतकरी, एआय तंत्रज्ञ आणि दुग्ध सहकारी संस्था,शेतकरी यांसारख्या सर्व व्यक्तींना ओळखणे आणि प्रोत्साहित करणे आहे . आसामचे मुख्यमंत्री डॉ हिमंता बिस्वा सरमा आणि मत्स्यव्यवसाय,पशुसंवर्धन आणि दुग्धव्यवसाय विभाग या पुरस्काराला उपस्थित राहणार आहेत. हा पुरस्कार तीन श्रेंणींमध्ये दिला जातो.
* देशी गायी/म्हशींच्या जातींचे पालन करणारे सर्वोत्तम दुग्ध उत्पादक शेतकरी,* सर्वोत्कृष्ट डेअरी सहकारी/दूध उत्पादक कंपनी/डेअरी फार्मर प्रोड्युसर ऑर्गनायझेशन).* सर्वोत्कृष्ट कृत्रिम रेतन तंत्रज्ञ (AIT)
काय आहे पुरस्काराचे स्वरूप
- पुरस्काराचे स्वरूप रोख रु. 1 ल्या रँकसाठी 5 लाख रु.
- द्वितीय क्रमांकासाठी ३ लाख रु.
- पहिल्या दोन श्रेणींमध्ये गुणवत्तेचे प्रमाणपत्र आणि स्मृतीचिन्हासह तृतीय क्रमांकासाठी 2 लाख
- सर्वोत्कृष्ट कृत्रिम रेतन तंत्रज्ञ (AIT) श्रेणीच्या बाबतीत , राष्ट्रीय गोपाल रत्न पुरस्कार-2023 मध्ये गुणवत्तेचे प्रमाणपत्र आणि फक्त स्मृतिचिन्ह असेल.
महाराष्ट्रातील या शेतकऱ्याची निवड
महाराष्ट्र दुग्ध उत्पादनातील अग्रेसर राज्य आहे. शेतीला पर्याय म्हणून राज्यातील अनेक शेतकरी दुग्धव्यवसाय करतात. दुध उत्पादनात देशी गायी म्हशींच्या जातींचे संगोपन करणार सर्वोत्तम दुग्ध उत्पादक शेतकरी म्हणून राज्यातील नाशिक जिल्ह्यातील राहूल खैरनार या शेतकऱ्याची निवड करण्यात आली आहे.
पशुधन क्षेत्र हे आज भारतीय अर्थव्यवस्थेसाठी महत्त्वपूर्ण आहे, ज्यामध्ये कृषी आणि संलग्न क्षेत्राचा एक तृतीयांश भाग समाविष्ट आहे. आणि 8% पेक्षा जास्त विकासदर आहे. त्याच वेळी, पशुसंवर्धन, दुग्धव्यवसाय आणि मत्स्यव्यवसाय हे लाखो लोकांना स्वस्त आणि पौष्टिक अन्न पुरवण्यासोबतच, विशेषत: भूमिहीन, लहान आणि अल्पभूधारक शेतकरी आणि महिलांमध्ये, शेतक-यांच्या उत्पन्नात महत्त्वपूर्ण भूमिका बजावतात.
भारतातील देशी गोवंशाच्या जाती मजबूत आहेत. राष्ट्रीय अर्थव्यवस्थेत महत्त्वपूर्ण भूमिका बजावण्याची अनुवांशिक क्षमता त्यांच्याकडे आहे. स्थानिक जातींच्या विकास आणि संवर्धनावर विशिष्ट कार्यक्रम नसताना, त्यांची लोकसंख्या कमी होत चालली आहे आणि त्यांची कामगिरी सध्याच्या क्षमतेपेक्षा कमी आहे. अशाप्रकारे मत्स्यपालन, पशुसंवर्धन आणि दुग्धव्यवसाय मंत्रालयाच्या अंतर्गत पशुसंवर्धन आणि दुग्धव्यवसाय विभागाने, देशी गोवंश जातींचे संवर्धन आणि विकास करण्याच्या उद्देशाने डिसेंबर 2014 मध्ये राष्ट्रीय गोकुळ मिशन, गोवंश प्रजनन आणि दुग्ध विकास कार्यक्रमांतर्गत सुरू केले होते.