February Animal Management : फेब्रुवारी महिना (February Animal Management) पशुपालनासाठी खूप महत्वाचा असतो. यावेळी, हवामान बदलामुळे, प्राण्यांच्या काळजीकडे विशेष लक्ष द्यावे लागते. योग्य पोषण, स्वच्छ पाणी आणि योग्य व्यवस्थापन यामुळे प्राणी निरोगी राहतात आणि त्यांची उत्पादकता वाढते.
फेब्रुवारी महिना हा हिवाळ्यापासून उन्हाळ्याकडे संक्रमणाचा काळ असतो, जो प्राण्यांच्या आरोग्यावर आणि प्रजनन क्षमतेवर परिणाम करू शकतो. या काळात, योग्य व्यवस्थापनाने, प्राण्यांचे आरोग्य राखता येत नाही तर त्यांची उत्पादकता देखील वाढवता येते.
प्राण्यांना संतुलित आहार, स्वच्छता आणि योग्य काळजी देणे खूप महत्वाचे आहे. या लेखात शेतकऱ्यांना त्यांच्या पशुधनाची (Livestock Management) काळजी घेण्यास आणि उत्पादन सुधारण्यास मदत करण्यासाठी काय काळजी घ्यावी हे पाहुयात....
पशुधनासाठी दुग्धव्यवसाय
- दूध उत्पादन वाढवण्यासाठी गायींना खनिज मिश्रण देणे खूप महत्वाचे आहे.
- गायींचे दूध उत्पादन वाढवण्यासाठी त्यांना कॅल्शियम, फॉस्फरस आणि मॅग्नेशियम सारख्या खनिजांनी समृद्ध आहार द्यावा.
- यामुळे केवळ दूध उत्पादन वाढतेच असे नाही तर गायींचे एकूण आरोग्य देखील सुधारते.
- खनिजांच्या कमतरतेमुळे गायींमध्ये दूध उत्पादन कमी होऊ शकते, म्हणून खनिज मिश्रण नियमितपणे द्यावे.
- गर्भवती आणि स्तनदा गायी आणि म्हशींना संतुलित आहार द्या.
- दिवसा जनावरांना उन्हात ठेवा. तसेच गरजेनुसार जनावरांसाठी चाऱ्याची व्यवस्था करा.
- जनावरांचे गोठे बंद करताना, व्हेंटिलेटरवर हलके पडदे लावा जेणेकरून गोठ्यातून हवा बाहेर पडू शकेल.
- शेडच्या जमिनीवर कोरड्या पेंढ्याचा जाड थर पसरवा. ओला पेंढा काढा आणि तो खतामध्ये मिसळा.
शेळ्या-मेंढ्यासाठी
- फेब्रुवारी महिना हा मेंढ्या आणि शेळ्यांच्या प्रजननासाठी योग्य काळ आहे.
- या महिन्यात मेंढ्यांचे मिलन केल्याने चांगल्या हवामानात त्या निरोगी पिलांना जन्म देतात.
- या काळात आहार खूप महत्वाचा असतो.
- प्रजननापूर्वी मेंढ्या आणि शेळ्यांना उच्च प्रथिनेयुक्त डाळींचा चारा आणि ऊर्जा समृद्ध खाद्य, खनिज मिश्रण आणि जीवनसत्त्वे देणे गरजेचे असते.
- यामुळे त्यांची प्रजनन क्षमता वाढते आणि अधिक निरोगी शेळ्या आणि मेंढ्या निर्माण होतात.
- योग्य पोषणामुळे प्रजनन दर सुधारतो आणि मादी जनावरे निरोगी संततींना जन्म देतात याची खात्री होते.
- एक वर्षापेक्षा जास्त वयाच्या शेळ्या आणि मेंढ्यांना २५०-५०० ग्रॅम संतुलित आहार आणि चारा द्या.
कुक्कुटपालन
- कुक्कुटपालनात पाण्याच्या गुणवत्तेकडे विशेष लक्ष दिले पाहिजे.
- जर पाण्याची गुणवत्ता चांगली नसेल तर या महिन्यात कोंबड्यांना पाण्यामुळे होणाऱ्या आजारांची शक्यता जास्त असते.
- पाण्याची नियमित तपासणी करणे आणि ते पिण्यायोग्य आहे याची खात्री करणे अत्यंत महत्वाचे आहे.
- पाण्याची शुद्धता आणि योग्य तापमानाचा थेट परिणाम कोंबड्यांच्या आरोग्यावर होतो, ज्यामुळे त्यांचे अंडी उत्पादन देखील सुधारते.
- जास्तीत जास्त अंडी उत्पादनासाठी कोंबड्यांच्या खाद्यात ५% कवचयुक्त ग्रिट घाला.
- फेब्रुवारी महिना हा कोंबड्या पाळण्यासाठी अतिशय योग्य महिना आहे.
- पिलांना चांगल्या विकासासाठी आयुष्याच्या पहिल्या महिन्यात सुमारे ३२° सेल्सिअस तापमानाची आवश्यकता असते.
- दरम्यान, पिलांची तपासणी करावी आणि त्यांना खोलीत/शेडमध्ये ब्रूडरखाली ठेवावे.
- अंडी देणाऱ्या पिल्लांना ०-१ आठवडा २४ तास, २-३ आठवडे २० तास आणि ४-१२ आठवडे १ तास प्रकाश द्यावा.