रविंद्र शिऊरकर
शेळीपालन हा एक फायद्याचा शेतीपूरक व्यवसाय आहे. परंतु अनेक शेतकरी बांधवांना नफ्यात अपेक्षित वाढ करता येईल अशा शेळीपालनातील लपलेल्या संधींबद्दल माहितीच नसल्याने त्यांच्यासाठी हा लेख.
दूध, मांस आणि पैदासवाढ करून पारंपारिक विक्रीच्या पलीकडे, शेळीपालनात अनेक असे मार्ग आहे. ज्यातून शेळीपालक अधिकचा आर्थिक नफा मिळवू शकतात. ज्यातील पहिला मार्ग म्हणजे शेळीच्या लेंडी खताची सेंद्रिय खत म्हणून विक्री ही अशीच एक संधी आहे. शाश्वत शेती पद्धतींच्या वाढत्या मागणीमुळे शेळीच्या खताला अलिकडे जास्त मागणी आहे. शेळींचे लेंडी खत गोळा करून त्यावर प्रक्रिया करून, ते सेंद्रिय शेतकरी आणि बागायतदारांना विकून शेतकरी या मार्गातून फायदा घेऊ शकतात. तसेच या लेडींची पावडर करून देखील विक्री करता येते.
दूसरा मार्ग म्हणजे शेळीपालन हे कृषी पर्यटन आणि कृषी पर्यटनाच्या संधी देखील देते. शेतकरी त्यांचे शेत आणि शेळींचा गोठा शेती अभ्यासकांसाठी उपलब्ध करून देऊ शकतात. शेळीपालनातील विविध बारकाव्यांचे मार्गदर्शन देणारे टूर, प्राण्यांच्या भेटी आणि फार्म - टू - टेबल अनुभव देऊ शकतात. हे केवळ अतिरिक्त उत्पन्नच निर्माण करत नाही तर शेती आणि त्याच्या उत्पादनांना प्रोत्साहन देण्यास देखील मदत करते.
या शिवाय, तिसरा मार्ग म्हणजे शेळीपालक शेळ्यांच्या दुधाची विक्री करू शकतात. गुणकारी दूध म्हणून या दुधाला खरेदी करणारे अनेक ग्राहक आहेत. सोबत दुधापासून चीज, लोणी आणि दही यासारख्या मूल्यवर्धित उत्पादनांचे उत्पादन देखील घेता येते. ही उत्पादने कच्च्या दुधापेक्षा जास्त किंमत देतात आणि ती थेट ग्राहकांना विकली जाऊ शकतात. कारण शेळीच्या दुधाचे ग्राहक देखील बाजारात उपलब्ध आहे.
अशा या तीन मार्गाने शेळीपालक शेळीपालनातून अतिरिक्त नफा मिळवू शकतात. ते ही अगदीच सहजरित्या.
हेही वाचा - Goat Farming : शेळी पालनाचे प्रकार व त्यांची माहिती