हिवाळ्याच्या ऋतूमध्ये बाजरी खाण्याचे अनेक फायदे आहेत. बाजरी एक शाकाहारी, ग्लुटेनमुक्त आणि पौष्टिक धान्य आहे. जे आरोग्यसंपूर्ण आहारासाठी अत्यंत उपयुक्त ठरते. बाजरीची भाकरी खाल्ल्यामुळे शरीराला आवश्यक असलेल्या पोषणतत्त्वांचा पुरवठा होतो आणि त्याचे आरोग्यावर चांगले परिणाम होतात.
बाजरीचे पीठ ग्लुटेनमुक्त असल्यामुळे हे पचनाच्या समस्यांमध्ये आराम देण्यास मदत करते. ग्लुटेन असलेल्या पदार्थांमुळे पचनात अडचणी येतात, परंतु बाजरीचे सेवन पचन क्रिया सुधारते आणि पचनाच्या समस्या दूर करते. हिवाळ्यात शरीराची ऊर्जा आणि आरोग्य यांचे संतुलन राखण्यासाठी बाजरीचा वापर खूप फायदेशीर ठरतो.
याशिवाय, वजन कमी करण्यासाठी बाजरीची भाकरी खाणे अत्यंत प्रभावी ठरते. बाजरीत कमी ग्लायसेमिक इंडेक्स असतो ज्यामुळे रक्तातील साखरेची पातळी नियंत्रित राहते आणि त्यामुळे वजन कमी होण्यास मदत होते. बाजरीत मोठ्या प्रमाणात फायबर्स (तंतू) असतात जे शरीरातील कचऱ्याच्या बाहेर काढण्यात मदत करतात.
बाजरीमध्ये असलेले पोषणतत्त्व हृदयासाठीही फायदेशीर आहेत. यामुळे हृदयाच्या आरोग्याचे संरक्षण होते, रक्तवाहिन्यांमध्ये साचलेला दोष कमी होतो आणि हृदयविकाराचा धोका कमी होतो. तसेच बाजरी जास्त कोलेस्ट्रॉल आणि रक्तातील साखरेची पातळी कमी करण्यास मदत करते. यामुळे डायबिटीज आणि हृदयरोगाच्या प्रतिबंधासाठी एक प्रभावी उपाय आहे.
संपूर्ण धान्य असलेल्या बाजरीत आवश्यक प्रोटीन, फायबर्स, आणि महत्त्वाची खनिजे असतात, जे शरीराला ऊर्जा पुरवण्यास मदत करतात. भाताऐवजी बाजरी खाणे सुरक्षित आहे, कारण त्यात कमी कार्बोहायड्रेट्स असतात आणि शरीराला पोषण पुरवण्यासाठी आवश्यक तत्त्वांचा समावेश आहे.
यामुळेच हिवाळ्यात बाजरीचा समावेश आपल्या आहारात करणे आरोग्याच्या दृष्टीने अत्यंत फायदेशीर ठरते. यामुळे पचन सुधारते तसेच बाजरी हृदयाच्या आरोग्यासाठी फायदेशीर ठरते आणि वजन नियंत्रित ठेवण्यास मदत होते.
मधुमेह रुग्णांसाठी ज्वारी, बाजरी उत्तम हिवाळ्यात बाजरीचे सेवन शरीरातील अंतर्गत उष्णता टिकवून ठेवण्यासाठी खूप फायदेशीर आहे. सतत सर्दी-खोकल्याचा त्रास जाणवत असलेल्यांनी आहारामध्ये बाजरीच्या भाकरीचा समावेश करावा. ज्वारी आणि बाजरी मधुमेहाच्या रुग्णांसाठी व रक्तातील साखर कमी करण्यासाठी रामबाण समजली जाते. पोटाच्या विकारासाठी व विविध आजारातील रुग्णांसाठी शक्तिवर्धक आहे. - डॉ. प्रसाद वर्दळकर.