India first in milk production : दूध उत्पादनात भारत जगात प्रथम क्रमांकावर असून जागतिक पातळीवरील एकूण दूध उत्पादनाच्या 25% दूध भारतात उत्पादित होते.
गेल्या 9 वर्षांत भारतातील दूध उत्पादन वार्षिक 6% दराने वाढत आहे आणि देशातील दुधाची प्रति दिवस दरडोई उपलब्धता 459 ग्रॅम्स असून दुधाची देशांतर्गत मागणी पूर्ण करण्याच्या बाबतीत आपला देश स्वावलंबी आहे.
केंद्रीय मत्स्यव्यवसाय, पशुपालन आणि दुग्धव्यवसाय मंत्री राजीव रंजन सिंह उर्फ लालन सिंह यांनी आज (१ ऑगस्ट रोजी) राज्यसभेत ही माहिती दिली.
यासंदर्भात सरकारने विविध पावले उचलली असून, पशुपालना विषयी पायाभूत सुविधांच्या विकासासाठी निधी (एएचआयडीएफ) ही त्यापैकीच एक योजना आहे.
पंतप्रधान यांच्या आत्मनिर्भर भारत अभियानाला प्रोत्साहन म्हणून केंद्रीय पशुपालन आणि दुग्धव्यवसाय विभागाने २४ जून २०२० रोजी या महत्त्वाच्या योजनेची सुरुवात केली.
आता या योजनेमधील दूध प्रक्रिया पायाभूत सुविधा निधी (डीआयडीएफ)च्या विलीनीकरणासह योजनेची पुनर्रचना करण्यात आली असून२९११०.२५ कोटी रुपयांच्या निधीसह या योजनेचा कार्यकाळ पुढील 3 वर्षांसाठी वाढविण्यात आला आहे.
देशांतर्गत दुग्धव्यवसाय क्षेत्राचा वाटा वाढविण्याच्या तसेच देशाच्या संपूर्ण उत्पादनात या क्षेत्राचे योगदान वाढविण्याच्या दृष्टीने केंद्रीय पशुपालन आणि दुग्धव्यवसाय (डीएएचडी) विभागाच्या वतीने विविध योजना राबवण्यात येत आहेत.
काय आहेत योजना
राष्ट्रीय गोकुळ अभियान
गाईगुरांच्या स्वदेशी वाणांचे संवर्धन आणि विकास, पशुसंख्येचे जनुकीय अद्ययावतीकरण तसेच जनावरांची दूध उत्पादन क्षमता तसेच उत्पादकता यांच्यात वाढ करणे हा या अभियानाचा उद्देश आहे.
दुग्धव्यवसाय विकासासाठीचा राष्ट्रीय कार्यक्रम
दूध तसेच दुग्धजन्य उत्पादनांची गुणवत्ता सुधारणे आणि संघटीत दूध खरेदीचे प्रमाण वाढवणे.
पशुसंवर्धनविषयक पायाभूत सुविधा विकास निधी
दूध प्रक्रिया आणि मूल्यवर्धन विषयक पायाभूत सुविधा निर्मिती अथवा आधुनिकीकरण करण्यासह इतर कामासाठी निधी दिला जात आहे.
दुग्धव्यवसायात सहभागी असलेल्या दूध सहकारी संस्था तसेच शेतकरी उत्पादक संघटना यांना मदत
खेळत्या भांडवली कर्जाच्या व्याजावरील सवलतीच्या रुपात पाठबळ पुरवणे.
याशिवाय, सरकारने पशुपालन आणि दूध उत्पादक शेतकऱ्यांनाही त्यांच्या खेळत्या भांडवलाची गरज पूर्ण करण्यासाठी किसान क्रेडीट कार्डची (केसीसी) सुविधा उपलब्ध करून दिली आहे.