देशभरात जीआय टॅग आज महत्वपूर्ण मानले जातात. त्यांमुळे विशिष्ट भौगोलिक प्रदेशातील एखाद्या उत्पादनाला एक वेगळी ओळख निर्माण होते. मात्र जीआय टॅग मिळवण्यासाठी अर्ज करण्यापासून ते प्रमाणपत्र मिळेपर्यंत प्रक्रिया समजून घेणे आवश्यक आहे. नेमकी जीआय टॅग मिळवण्याची अर्ज प्रक्रिया कशी असते? कोणकोणत्या बाबी आवश्यक असतात? हे या लेखाद्वारे पाहणार आहोत. जीआय नोंदणीचे मुख्य कार्यालय चेन्नई येथे असून याच ठिकाणी सर्व अर्ज नोंदणीसाठी पाठवले जातात. कायद्याने किंवा त्याअंतर्गत स्थापित केलेली कोणतीही व्यक्ती, निर्माता, संस्था किंवा प्राधिकरण त्यांच्या उत्पादनाच्या भौगोलिक संकेताच्या नोंदणीसाठी अर्ज करू शकतात. हा टॅग वाणिज्य आणि उद्योग मंत्रालयाच्या उद्योग प्रोत्साहन आणि अंतर्गत व्यापार विभागाच्या अंतर्गत भौगोलिक संकेत नोंदणीद्वारे जारी केला जातो.
अर्ज प्रक्रियेचे संपूर्ण टप्पे... सुरवातीला सर्व कागदपत्रांसहित अर्ज संबंधित ठिकाणी पाठवावा लागतो. यानंतर महत्वाची प्रक्रिया सुरु होते.
1) प्राथमिक छाननी आणि परीक्षा
परीक्षकांच्या माध्यमातून अर्जाची पडताळणी केली जाते. अर्जदाराने या संदर्भात संप्रेषण केल्यापासून एक महिन्याच्या आत, त्यावर उपाय करणे आवश्यक आहे.प्रकरणाच्या विधानाच्या सामग्रीचे मूल्यांकन तज्ञांच्या सल्लागार गटाद्वारे केले जाते. सादर केलेल्या तपशिलांची शुद्धता तपासेल.त्यानंतर तपासणी अहवाल जारी केला जातो.
2) संबधित अर्जावर काही आक्षेप असल्यास, त्याबाबत कळवणे. अर्जदाराने दोन महिन्यांत उत्तर दिले पाहिजे किंवा सुनावणीसाठी अर्ज केला पाहिजे.3) प्रत्येक अर्ज, स्वीकृतीच्या तीन महिन्यांच्या आत भौगोलिक संकेत जर्नलमध्ये प्रकाशित केला जाईल.4) जेथे GI साठी अर्ज स्वीकारला गेला असेल तेथे रजिस्ट्रार भौगोलिक संकेताची नोंदणी करेल. नोंदणीकृत असल्यास अर्ज भरण्याची तारीख ही नोंदणीची तारीख मानली जाते. निबंधक अर्जदाराला भौगोलिक संकेत नोंदणीच्या शिक्कासहित प्रमाणपत्र जारी केले जाते.
कोणकोणती कागदपत्रे आवश्यक असतात?
अर्ज ट्रिपलीकेटमध्ये करणे आवश्यक आहे.अर्जावर अर्जदार किंवा त्याच्या एजंटची स्वाक्षरी असेल आणि त्याच्यासोबत केसचे स्टेटमेंट असणे आवश्यक आहे.विशेष वैशिष्ट्यांचे तपशील आणि ती मानके कशी राखली जातात.GI ज्या प्रदेशाशी संबंधित आहे त्या प्रदेशाच्या नकाशाच्या तीन प्रमाणित प्रती.जीआयचा वापर ज्या प्रदेशाशी संबंधित आहे त्या प्रदेशात नियमन करण्यासाठी तपासणी संरचनेचे तपशील.सर्व अर्जदारांचे तपशील पत्त्यासह द्या. जर उत्पादकांची संख्या जास्त असेल तर वस्तूंच्या सर्व उत्पादकांचा एकत्रित संदर्भ अर्ज आणि G.I. मध्ये केला जाऊ शकतो, जर नोंदणीकृत असेल तर त्यानुसार रजिस्टरमध्ये सूचित केले जाईल.