- गोकुळ पवार
नाशिक : एकीकडे कांदा निर्यात खुली झाली आहे, मात्र 5 मे 2024 रोजी दिवशी कांदा निर्यात खुली झाल्याचे नोटिफिकेशन जारी झाले, केवळ त्याच दिवशी कांद्याची आवक वाढली आणि भावही वाढले होते. त्या दिवशी शनिवारी लासलगाव बाजारात उन्हाळ कांद्याला 2200 रुपयापर्यंत दर होता, मात्र सोमवारपासून पुन्हा एकदा जैसे थे परिस्थिती असून कांद्याचे सरासरी बाजारभाव 1400 रुपयापर्यंत आले आहेत. आज सकाळच्या सत्रात केवळ 1400 रुपये दर मिळाला आहे. त्यामुळे निर्यात खुली करूनही शेतकऱ्यांना दिलासा मिळाला नसल्याचे चित्र आहे.
गेल्या अनेक दिवसांपासून कांदा प्रश्नाचा तिढा अद्यापही कायम असून डिसेंबरपासून सुरु निर्यातबंदी शनिवारी खुली करण्यात आली. याबाबत केंद्र शासनाच्या वित्त मंत्रालयाने 3 मे रोजी अध्यादेश काढून भारतातून कांदा निर्यात करण्यास परवानगी दिली. 550 डॉलर प्रतिटन किमान निर्यात मूल्य व 40 टक्के निर्यात शुल्क अशा निर्यातीच्या अटी ठेवण्यात आल्या. आंतरराष्ट्रीय बाजारात चांगले दर पाहता, व्यापाऱ्यांनी जास्त दर देऊन कांदा खरेदी केला व निर्यातीसाठी बंदरावर पाठवला आहे. मात्र सद्यस्थितीत सरकारच्या सावळागोंधळामुळे कांदा निर्यात होणारे असंख्य कंटेनर अडकून आहेत. याचा फटका निर्यात दारांना बसल्याने कांद्याचे भाव पुन्हा गडगडले. आणि शेतकऱ्यांना दिलासा देणारे भाव केवळ एका दिवसपुरतेच राहिले.
दरम्यान कांदा निर्यातबंदी संपून चार दिवस उलटले तरी कांद्याच्या घाऊक दरात फारशी वाढ झालेली नाही. केवळ अध्यादेश काढल्याचा एक दिवस सोडला तर मागील दोन दिवसांपासून 12 ते 14 रुपये दर मिळत आहे. तर भारताने कांदा निर्यात सुरू केल्यानंतर अवघ्या तीन दिवसांनी पाकिस्तानमधून मलेशिया आणि दुबईला निर्यात होणाऱ्या कांद्याच्या किमतीत घट झाली आहे. तसेच चीनने देखील कांदा बाजारभाव कमी केल्याचे समोर आले आहे. दुसरीकडे निर्यातदारांचे कंटेनर जेएनपीटी बंदरावर अडकून होते. काल दुपारनंतर हा मुद्दा सुटल्यानंतर कामकाज पूर्वपदावर आले आहे. मात्र आजही बाजारभाव जैसे थे असल्याने पुढील काळात भाव वाढतील का? निर्यातीचा वेग वाढेल का? हेही पाहावे लागणार आहे.
निर्यात शुल्क भरणे अवघड
सद्यस्थितीत सरकारने निर्यात खुली केली असली तरीही 550 डॉलर प्रतिटन किमान निर्यात मूल्य व 40 टक्के निर्यात शुल्क अशा अटी ठेवल्या आहेत. यामुळे व्यापाऱ्यांना प्रतिकिलोमागे अठरा रुपये निर्यात शुल्क, 25 रुपयापर्यंत वाहतुकीचा खर्च त्यामुळे निर्यात होणे मुश्किल आहे. शिवाय इतर देशांनी देखील लागलीच भाव कमी केले. निर्यात शुल्क भरणे अवघड जात असल्याने निर्यात कमी होण्याची शक्यता आहे. म्हणून सरकारने ४० टक्के निर्यात शुल्क काढून टाकावे, व्यापारी वर्गाला दिलासा द्यावा, असे मत चाकण येथील कांदा व्यापारी मयूर बोरा यांनी व्यक्त केले.
निर्यात खुली, पण बंधनच अधिक
तर बळीराजा शेतकरी गट अध्यक्ष निवृत्ती न्याहारकर म्हणाले की, शेतकऱ्यांचा रोष कमी कारण्यासाठी हा निर्णय घेण्यात आला आहे. मात्र निर्यातसाठी घालून देण्यात आलेल्या अटींमुळे निर्यात करण्यास अडथळे येऊ लागले आहेत. मुळात सरकारला निर्यात होऊ द्यायची नाही, कारण यामुळे आंतरराष्ट्रीय बाजारात स्पर्धा होईल, आणि स्पर्धा झाली तर शेतकऱ्यांना पैसे मिळतील, मात्र सरकारला असे होऊ द्यायचे नाहीत. तसेच निर्यातदारांना निर्यात सुरळीत होत नसल्याने फटका बसतो आहे. यामुळे पुन्हा बाजारभावात घसरण होत आहे. म्ह्णून निर्यातीवर कोणत्याही प्रकारचे बंधने नको, जेणेकरून निर्यात सुरळीत होईल आणि सर्वच घटकांना त्याचा फायदा होईल. अशा स्थितीत नाफेड आणि एनसीएल ने कांदा खरेदी करावी, असेही त्यांनी सांगितले.
मागील दोन तीन दिवसांचे बाजारभाव
| जिल्हा | जात/प्रत | परिमाण | आवक | कमीत कमी दर | जास्तीत जास्त दर | सर्वसाधारण दर |
|---|---|---|---|---|---|---|
| 08/05/2024 | ||||||
| मंबई | --- | क्विंटल | 18355 | 1500 | 2300 | 1900 |
| नाशिक | उन्हाळी | क्विंटल | 58061 | 359 | 1845 | 1472 |
| पुणे | --- | क्विंटल | 3300 | 1300 | 2000 | 1500 |
| सातारा | --- | क्विंटल | 348 | 500 | 2000 | 1250 |
| सातारा | लोकल | क्विंटल | 15 | 1000 | 2300 | 1900 |
| सातारा | हालवा | क्विंटल | 99 | 500 | 2000 | 2000 |
| सोलापूर | लोकल | क्विंटल | 103 | 200 | 1900 | 1400 |
| ठाणे | नं. १ | क्विंटल | 3 | 1700 | 2200 | 1950 |
| राज्यातील एकुण आवक (क्विंटलमधील) | 80284 | |||||
| 07/05/2024 | ||||||
| अहमदनगर | नं. १ | क्विंटल | 1111 | 300 | 1800 | 1400 |
| अहमदनगर | लोकल | क्विंटल | 3910 | 200 | 2200 | 1200 |
| अहमदनगर | लाल | क्विंटल | 760 | 2 | 22 | 15 |
| अहमदनगर | उन्हाळी | क्विंटल | 47401 | 450 | 1990 | 1481 |
| अकोला | --- | क्विंटल | 965 | 800 | 1500 | 1200 |
| अमरावती | लाल | क्विंटल | 468 | 700 | 2100 | 1400 |
| बुलढाणा | --- | क्विंटल | 35 | 500 | 800 | 800 |
| बुलढाणा | लोकल | क्विंटल | 1977 | 700 | 1360 | 1165 |
| चंद्रपुर | --- | क्विंटल | 840 | 1200 | 1750 | 1500 |
| छत्रपती संभाजीनगर | --- | क्विंटल | 11323 | 325 | 1525 | 1038 |
| छत्रपती संभाजीनगर | उन्हाळी | क्विंटल | 1208 | 450 | 2000 | 881 |
| धाराशिव | उन्हाळी | क्विंटल | 65 | 300 | 1600 | 1000 |
| धुळे | लाल | क्विंटल | 7566 | 625 | 1845 | 1525 |
| जळगाव | लोकल | क्विंटल | 3900 | 1240 | 1451 | 1350 |
| जळगाव | लाल | क्विंटल | 2769 | 988 | 1583 | 1267 |
| नागपूर | लोकल | क्विंटल | 24 | 1500 | 2500 | 2000 |
| नागपूर | लाल | क्विंटल | 1502 | 1250 | 1750 | 1663 |
| नागपूर | पांढरा | क्विंटल | 1500 | 1100 | 1500 | 1400 |
| नागपूर | उन्हाळी | क्विंटल | 10 | 1400 | 1600 | 1500 |
| नंदुरबार | लाल | क्विंटल | 1099 | 1305 | 1580 | 1470 |
| नाशिक | उन्हाळी | क्विंटल | 152615 | 509 | 1930 | 1560 |
| पुणे | --- | क्विंटल | 14349 | 1400 | 2175 | 1765 |
| पुणे | लोकल | क्विंटल | 17046 | 975 | 1950 | 1475 |
| पुणे | चिंचवड | क्विंटल | 16410 | 1100 | 2210 | 1600 |
| सातारा | हालवा | क्विंटल | 51 | 1500 | 2200 | 2200 |
| ठाणे | नं. १ | क्विंटल | 3 | 1900 | 2100 | 2000 |
| राज्यातील एकुण आवक (क्विंटलमधील) | 288907 | |||||
| 06/05/2024 | ||||||
| अहमदनगर | --- | क्विंटल | 1039 | 400 | 1500 | 1200 |
| अहमदनगर | नं. १ | क्विंटल | 1636 | 300 | 2500 | 1700 |
| अहमदनगर | नं. १ | नग | 2620 | 1600 | 2000 | 1600 |
| अहमदनगर | नं. २ | नग | 2380 | 1000 | 1500 | 1500 |
| अहमदनगर | नं. ३ | नग | 940 | 300 | 800 | 800 |
| अहमदनगर | उन्हाळी | क्विंटल | 125697 | 445 | 2160 | 1380 |
| अकोला | --- | क्विंटल | 1775 | 800 | 1800 | 1200 |
| अमरावती | लाल | क्विंटल | 510 | 600 | 2000 | 1300 |
| छत्रपती संभाजीनगर | --- | क्विंटल | 13690 | 400 | 1670 | 1100 |
| छत्रपती संभाजीनगर | उन्हाळी | क्विंटल | 3776 | 725 | 2353 | 1515 |
| धाराशिव | उन्हाळी | क्विंटल | 227 | 300 | 1800 | 1000 |
| धुळे | लाल | क्विंटल | 8211 | 725 | 1950 | 1638 |
| जळगाव | लोकल | क्विंटल | 4200 | 1430 | 1601 | 1500 |
| जळगाव | लाल | क्विंटल | 2234 | 550 | 1600 | 1175 |
| कोल्हापूर | --- | क्विंटल | 8994 | 700 | 2400 | 1500 |
| मंबई | --- | क्विंटल | 20864 | 1600 | 2400 | 2000 |
| नागपूर | लोकल | क्विंटल | 16 | 1500 | 2500 | 2000 |
| नागपूर | लाल | क्विंटल | 2084 | 1250 | 1750 | 1488 |
| नागपूर | पांढरा | क्विंटल | 2000 | 1100 | 1500 | 1400 |
| नंदुरबार | लाल | क्विंटल | 1160 | 1600 | 1835 | 1760 |
| नाशिक | उन्हाळी | क्विंटल | 251875 | 505 | 2088 | 1677 |
| पुणे | --- | क्विंटल | 898 | 1400 | 2300 | 1850 |
| पुणे | लोकल | क्विंटल | 17109 | 900 | 1760 | 1330 |
| पुणे | लाल | क्विंटल | 565 | 400 | 2100 | 1500 |
| पुणे | चिंचवड | क्विंटल | 42 | 500 | 2500 | 1800 |
| सातारा | --- | क्विंटल | 258 | 800 | 2200 | 1500 |
| सातारा | लोकल | क्विंटल | 500 | 1200 | 2300 | 1900 |
| सातारा | उन्हाळी | क्विंटल | 1000 | 900 | 2200 | 1400 |
| सातारा | हालवा | क्विंटल | 150 | 1000 | 1800 | 1800 |
| सोलापूर | लोकल | क्विंटल | 76 | 600 | 1810 | 1300 |
| सोलापूर | लाल | क्विंटल | 33617 | 150 | 2150 | 1250 |
| राज्यातील एकुण आवक (क्विंटलमधील) | 504203 | |||||
| 05/05/2024 | ||||||
| अहमदनगर | --- | क्विंटल | 14686 | 250 | 2400 | 1350 |
| अहमदनगर | लाल | क्विंटल | 172 | 500 | 2300 | 1500 |
| अहमदनगर | उन्हाळी | क्विंटल | 24301 | 750 | 2353 | 1830 |
| अमरावती | लाल | क्विंटल | 489 | 500 | 2100 | 1300 |
| छत्रपती संभाजीनगर | --- | क्विंटल | 5314 | 200 | 1800 | 1000 |
| छत्रपती संभाजीनगर | उन्हाळी | क्विंटल | 11247 | 600 | 2055 | 1500 |
| धाराशिव | उन्हाळी | क्विंटल | 437 | 500 | 1700 | 1500 |
| जळगाव | लाल | क्विंटल | 69 | 1200 | 1500 | 1300 |
| कोल्हापूर | लोकल | क्विंटल | 120 | 1600 | 1900 | 1700 |
| नागपूर | लोकल | क्विंटल | 20 | 1500 | 2500 | 2000 |
| नागपूर | लाल | क्विंटल | 1920 | 1000 | 1500 | 1325 |
| नागपूर | पांढरा | क्विंटल | 2000 | 1100 | 1500 | 1325 |
| नागपूर | उन्हाळी | क्विंटल | 40 | 1000 | 1400 | 1200 |
| पुणे | --- | क्विंटल | 13490 | 1233 | 2417 | 1917 |
| पुणे | लोकल | क्विंटल | 17706 | 800 | 1775 | 1288 |
| पुणे | उन्हाळी | क्विंटल | 4769 | 1200 | 3010 | 2200 |
| पुणे | चिंचवड | क्विंटल | 2672 | 550 | 2200 | 1400 |
| रायगड | लाल | क्विंटल | 465 | 2000 | 2200 | 2000 |
| सांगली | लोकल | क्विंटल | 25 | 1000 | 2000 | 1550 |
| सातारा | --- | क्विंटल | 284 | 1500 | 2500 | 2000 |
| सातारा | हालवा | क्विंटल | 123 | 1000 | 1400 | 1400 |
| सोलापूर | लोकल | क्विंटल | 41 | 500 | 1700 | 1500 |
| राज्यातील एकुण आवक (क्विंटलमधील) | 100390 | |||||
| 04/05/2024 | ||||||
| अहमदनगर | नं. १ | क्विंटल | 749 | 300 | 2200 | 1400 |
| अहमदनगर | नं. १ | नग | 1130 | 1500 | 2300 | 1500 |
| अहमदनगर | नं. २ | नग | 1230 | 900 | 1400 | 1400 |
| अहमदनगर | नं. ३ | नग | 658 | 300 | 800 | 800 |
| अहमदनगर | लोकल | क्विंटल | 1200 | 200 | 2300 | 1250 |
| अहमदनगर | उन्हाळी | क्विंटल | 61551 | 650 | 2228 | 1615 |
| अकोला | --- | क्विंटल | 417 | 800 | 1500 | 1200 |
| अमरावती | लाल | क्विंटल | 519 | 500 | 2200 | 1350 |
| चंद्रपुर | --- | क्विंटल | 291 | 1000 | 1800 | 1500 |
| छत्रपती संभाजीनगर | --- | क्विंटल | 11356 | 375 | 1728 | 1225 |
| छत्रपती संभाजीनगर | उन्हाळी | क्विंटल | 7479 | 650 | 2075 | 1163 |
| धाराशिव | उन्हाळी | क्विंटल | 729 | 200 | 1800 | 1200 |
| धुळे | लाल | क्विंटल | 7638 | 483 | 1687 | 1375 |
| जळगाव | लाल | क्विंटल | 1560 | 700 | 1625 | 1188 |
| कोल्हापूर | --- | क्विंटल | 4844 | 700 | 2300 | 1400 |
| मंबई | --- | क्विंटल | 11287 | 1400 | 2000 | 1700 |
| नागपूर | लाल | क्विंटल | 1244 | 1300 | 1750 | 1688 |
| नागपूर | पांढरा | क्विंटल | 1000 | 1100 | 1500 | 1400 |
| नाशिक | उन्हाळी | क्विंटल | 81478 | 822 | 2282 | 1889 |
| पुणे | --- | क्विंटल | 3358 | 1300 | 1975 | 1575 |
| पुणे | लोकल | क्विंटल | 535 | 1125 | 1550 | 1338 |
| पुणे | लाल | क्विंटल | 1469 | 251 | 1900 | 1250 |
| पुणे | चिंचवड | क्विंटल | 40 | 400 | 1800 | 800 |
| रायगड | लाल | क्विंटल | 258 | 2400 | 2600 | 2400 |
| सांगली | लोकल | क्विंटल | 2947 | 550 | 2200 | 1375 |
| सातारा | --- | क्विंटल | 375 | 1500 | 2000 | 1750 |
| सातारा | हालवा | क्विंटल | 150 | 1000 | 1300 | 1300 |
| सोलापूर | लोकल | क्विंटल | 16 | 300 | 1510 | 1200 |
| सोलापूर | लाल | क्विंटल | 22470 | 100 | 2500 | 1300 |