भारतात पूर्वीपासून जेवण तयार करण्यासाठी वेगवेगळ्या पारंपारिक पद्धतींचा वापर केला जात आहे. लोक सुरूवातीला याबाबत मस्करी करायचे. पण आज जगभरातील लोक भारतातील या जुन्या परंपरांचा अवलंब करत आहेत. पूर्वीच्या काळी, स्वयंपाक करण्यासाठी मातीची भांडी सहसा वापरली जात असत. आज आपण रेस्टॉरंट्स किंवा हॉटेलमध्ये एका वेगळ्या शैलीमध्ये तयार केलीली माती भांडी पाहतो.
इतकंच नाही तर विज्ञानानंही मातीच्या भांड्यामध्ये तयार केलं जात असलेलं जेवण चविष्ट आणि जबरदस्त असल्याचं सांगितले आहे. सध्या स्टिलच्या भांड्यांपेक्षा मातीच्या भांड्यांना जास्त मागणी असलेली दिसून येत आहे. जर तुम्ही भात आणि भाताचे वेगवेगळे पदार्थ खाण्यासाठी वेडे असाल तर भात शक्यतो मातीच्या भांड्यातच शिजवा जेणेकरून त्यातील पोषत तत्व तुम्हाला मिळतील.
तांदूळ कार्ब्सचा एक उत्कृष्ट स्त्रोत मानला जातो. हे आपल्या शरीरावर संतुलन ठेवते . परंतु जेव्हा आपण मातीच्या भांड्यामध्ये तांदूळ शिजवता तेव्हा त्यांचे बाह्य तापमान देखील जास्त होते. यातून दिसून येतं की अन्न शिजवताना हार्च आणि इंफ्रारेड उष्णता वापरली जात आहे.
जेवण अधिक चविष्ट लागते
मातीच्या भांड्यात डाळ 25 मिनिटाच्या आत हळू आचेवर शिजते. म्हणून वरणाला नेहमी मातीच्या भांड्यात शिजवायला ठेवून तुम्ही तुमचे बाकीचे काम करू शकता. मातीच्या भांड्यातील शिजलेले वरण जर तुम्ही खाल्ले तर ते एवढे स्वादिष्ट आणि पौष्टिक असतं की तुम्ही त्याची चव विसरू शकत नाही. याच प्रमाणे मातीच्या तव्यावर बनलेली पोळी आणि इतर पदार्थ तुम्हाला फक्त चांगली चव देत नाहीत तर नेहमी निरोगी ठेवतात.
डायबिटीसच्या रुग्णांसाठी फायदेशीर
जर शरीरास योग्य प्रकारे शिजवलेले आणि पौष्टिक समृद्ध अन्न मिळाले तर डायबिटीसही नियंत्रणात राहतो. जे मधुमेहाच्या रुग्णांसाठी खूप महत्वाचे आहे. इतकेच नव्हे तर बर्‍याच लोकांचा असा दावाही आहे की जेव्हा आपण मातीच्या भांड्यात पूर्णपणे शिजविलेले अन्न खाल्ले तर आपण लवकरच अधिक निरोगी वाटू शकता. एवढेच नव्हे तर मातीच्या भांड्यात बनविलेले अन्न खाल्ल्याने तुमची प्रतिकारशक्तीसुद्धा पूर्वीपेक्षा चांगली होण्यास सुरूवात होते.
एसिडिटीपासून बचाव
मातीची भांडी नैसर्गिकरित्या अल्कधर्मी असतात, जी एसिडिटीचा सामना करण्यासाठी फायेदशीर ठरतात. सध्याच्या जीवनशैलीमुळे बद्धकोष्ठतेची समस्या अनेकांना उद्भवते. ज्यांना बद्धकोष्ठतेचा त्रास होतोय त्यांनी मातीच्या तव्यावर बनवलेली पोळी खाल्ल्याने त्रास दूर होतो.
मसाल्यांचा वापर अनेकदा अन्न शिजवण्यासाठी केला जातो. हे मसाले आपल्या आरोग्यासाठीच फायद्याचे आहेतच त्याऐवजी, ते आपल्याला अशी चव देतात जी जगात इतर कोठेही नाही. हेच कारण आहे की पूर्वज बहुतेक वेळा आपल्या स्वयंपाक केलेल्या अन्नाची पद्धत आणि चव याबद्दल सांगत असत. जर आपण या मसाल्यांसह मातीच्या भांड्यात अन्न शिजवले तर त्याला मातीचा एक वेगळाच फ्लेवर येईल आणि जेवणाचा आनंद वाढेल.
मातीची भांडी विकत आणताना काय विचार करायचा?
मातीची भांडी घेताना त्याचा तळ/बुड बघावा.तो जाड हवा..नाहीतर उष्णतेने भांडे तडकू शकते. फार नक्षीकाम असणारी भांडी शक्यतो टाळावी. त्यात उष्टे अडकून राहू शकते.
ती हाताळायची कशी?
भांडी आणल्यानंतर ती किमान२४तास पाण्यात पूर्ण बुडवून ठेवावी.यालाच भांडे सिद्ध(seasoned) करणे म्हणतात. मोठ्या कंपनी seasoned भांडी देतात तरही ही काळजी घ्यावी.
स्वयंपाकयोग्य कशी करायची?
मातीचा तवा जर काचऱ्या इत्यादी साठी वापरणार असाल,किंवा टोप,कढई अशी भांडी, चोवीस तास बुडवून झाल्यावर, धुवून पुसून कोरडी करावी आणि त्यावर तेल घालून मोठा कांदा लाल करावा.दुसरे महत्वाचे म्हणजे भांडे कधीही गॅसवर तेल घालूनच गरम करायचे.आधी गरम करू नये. ती फुटू शकतात.
त्यात काय शिजवायचे नाही?
काहीही शिजवू शकता. निर्बंध नाही.
स्वच्छता?
काम झाले की कडकडीत पाणी ओतून स्वच्छ करावी. तेलाचा तवंग,अन्नकण निघून येतात.भांडी सच्छिद्र असल्याने तिथं अन्नकण राहण्याची शक्यता असते. म्हणून गरम पाणीच घ्यावे.