चण्याच्या पिठाचा घराघरात वापर केला जातो. साधारणपणे बेसनाचे लाडू, भजी, कढी, बर्फी तयार करण्यासाठी बेसनाच्या पिठाचा वापर केला जातो. वेगवेगळ्या पदार्थांमध्ये चव वाढवण्यासाठी बेसनाचा वापर केला जातो. बाजारात भेसळयुक्त बेसन मोठ्या प्रमाणावर विक्री केलं जात आहे. तुमचा विश्वास बसणार नाही पण भेसळयुक्त बेसन शरीरासाठी नुकसानकारक ठरू शकतं. सुपर मार्केटमध्ये मोठ मोठ्या बेसनाच्या गोण्या विकल्या जातात पण शुद्धतेबाबत कोणतीही गॅरंटी दिली जात नाही. आज आम्ही तुम्हाला भेसळयुक्त पीठ आणि चांगले पीठ कसं ओळखायचे याबाबत अधिक माहिती देणार आहोत.
असं ओळखा भेसळयुक्त पीठ
असे म्हणतात की बरेच लोक चण्याच्या पिठामध्ये मिसळलेले मक्याचे पीठ विकत आहेत. त्यात गव्हाचे पीठ घालण्याची बाबही चर्चेत आली आहे. मिळालेल्या माहितीनुसार, नफ्याच्या सल्ल्यानुसार सर्व नफाधारक 25 टक्के हरभरा पीठात रवा, मटार, तांदूळ पावडर, मका पीठ आणि कृत्रिम रंग यांचे 75 टक्के मिश्रण करतात. अशा परिस्थितीत लोकांना खरं आणि बनावट पीठ ओळखता येत नाही.
जेव्हाही तुम्ही बाजारातून पॅकेट बंद बेसन आणता त्यावेळी जर तुम्हाला भेसळ असल्याचं जाणवत असेल तर तुम्ही काही ट्रिक्स वापरून भेसळयुक्त आहेत की नाही हे ओळखू शकता. त्यासाठी तुम्हाला हाइड्रोक्लोरिक एसिड्सचा उपयोग करावा लागेल. त्यासाठी सगळ्यात आधी दोन चमचे बेसन घ्या आणि त्याच दोन चमचे लिंबाचा रस घालून पेस्ट तयार करून घ्या. काहीवेळ हे मिश्रण असेच राहू द्या. थोड्या वेळाने, जर चण्याचे पीठ लाल , तपकिरी किंवा राखाडी रंगाचा झाले तर तुम्ही वापरत असलेलं चण्याचे पीठ बनावट असू शकतं.
याशिवाय बनावट चण्याचे पीठ ओळखण्यासाठी, एक चमचे चण्याचे पीठ एका टेस्ट ट्यूबमध्ये घाला. नंतर तीन मिली अल्कोहोल घाला आणि मिश्रणाने मिसळा. नंतर हायड्रोक्लोरिक एसिडचे 10 थेंब घाला. जर मिश्रणाचा रंग गुलाबी झाला तर मग समजून घ्या की त्यात मेटानिल येलोची भेसळ झाली आहे. तुम्हाला हे जाणून आश्चर्य वाटेल की बनावट चण्याच्या पिठाच्या सेवनाने आरोग्यास बर्‍याच प्रकारचे नुकसान होऊ शकते. बनावट चण्याच्या पिठापासून बनवलेल्या पदार्थांचा तुम्ही आनंद घेऊ शकता पण हे खाल्ल्यास सांधेदुखी, अपंगत्व आणि पोटाशी संबंधित आजार होऊ शकतात.
इतर भेसळयुक्त पदार्थ असे ओळखा
चपातीचं पीठ
चांगल्या पीठाची पारख तुम्ही मळताना करू शकता. जर तुम्ही चांगले पीठ मळत असाल तर ते खूप मऊ असते. तसंच या पीठापासून तयार केलेल्या चपात्या चांगल्या फुगतात. भेसळयुक्त पीठाला मळण्यासाठी खूप कमी पाणी लागतं. चपात्यांचा रंग जास्त पांढरा असतो. या पीठाची चपाती व्यवस्थित फुगत नाही. एखाद्या च्यूइंगमप्रमाणे ही चपाती खेचली जाते.
तांदूळ
तांदळात सुद्धा मोठ्या भेसळ दिसून येते. जे तांदूळ भेसळयुक्त असतात त्यात एक प्रकारची चकाकी असते. जी नैसर्गिक तांदळात कमी असते. त्याचबरोबर नकली तांदूळ एकाच मापाचे असतात, मात्र जे शुद्ध ओरिजनल तांदूळ असतात ते वेगवेगळ्या आकाराचे असतात. याशिवाय जास्त चमकदार नसतात.
दूध
चांगलं दूध ओळखायचं असेल तर, एखाद्या दगडासारख्या गोष्टीवर दुधाचे काही थेंब टाका. त्यानंतर दूध जर वाहून गेले, आणि त्यावर पांढरे डाग राहिले तर दुध शुद्ध आहे. मात्र जर पिवळ्या रंगाचे डाग दिसत असतील तर दुध भेसळयुक्त आहे. त्याचबरोबर दुधात डीटर्जंटचा वास येत असेल तर ते दुधसुद्धा भेसळयुक्त मानलं जातं.
मध
मध शुद्ध आहे की भेसळयुक्त हे तपासण्यासाठी पाण्यामध्ये मधाचे काही थेंब टाका. जर मध खाली पाण्यात जमा झाले तर ते शुद्ध आहे हे सिद्ध होते. मात्र जर मध पाण्यात मिसळले गेले तर ते भेसळयुक्त आहे हे सिद्ध होतं. मध भेसळयुक्त आहे की नाही हे तपासण्यासाठी आयोडीनची गरज आहे. यासाठी मध पाण्यामध्ये मिसळावे लागणार आहे. त्यानंतर या पाण्यात थोडे आयोडीन टाकावे.जर या मिश्रणाचा रंग निळा झाला तर यामध्ये स्टार्च किंवा पीठ मिसळले आहे हे समोर येतं. यामुळे या मधामध्ये भेसळ असल्याचं सिद्ध होतं.आयोडीनच्या मदतीने हे तपासता येतं.