स्ट्रीट फूडचं नाव येताच आपल्या मनात समोसा, भजी, वडापाव, कचोरी आणि चाट यासारख्या गोष्टी येतात. त्यांची चव जितकी चटकदार आहे तितकीच ती आपल्या आरोग्यासाठीही धोकादायक ठरू शकते. सर्वात हानिकारक गोष्ट म्हणजे हे रस्त्यावरील पदार्थ तळण्यासाठी वापरलं जाणारं तेल, जे पुन्हा पुन्हा गरम करून सतत वापरलं जातं.
पंतप्रधान नरेंद्र मोदी यांनीही देशवासियांना त्यांच्या आहारात तेलाचं सेवन १०% कमी करण्याचं आवाहन केलं आहे. देशातील वाढत्या लठ्ठपणाच्या समस्येला तोंड देण्यास यामुळे मदत होईल असा त्यांचा विश्वास आहे. वरिष्ठ इंटरव्हेंशनल कार्डिओलॉजिस्ट डॉ. विजय सुरासे म्हणाले की, तेलाच्या जास्त सेवनामुळे केवळ लठ्ठपणाच होत नाही तर हृदयरोग आणि मधुमेह यांसारख्या जीवनशैलीशी संबंधित आजारांचा धोकाही वाढतो.
दररोज किती तेलाचं सेवन करावं?
डॉ. सुरासे यांच्या मते, एका प्रौढ व्यक्तीने दिवसातून २ ते ४ चमचे तेलाचं सेवन करावं. हे प्रमाण व्यक्तीचं वय, लिंग आणि शारीरिक हालचालींवर अवलंबून असतं. तेलात असलेले सॅच्युरेटेड फॅट आणि ट्रान्स फॅट शरीरात चरबीचे प्रमाण वाढवतात, ज्यामुळे लठ्ठपणा येतो आणि हार्मोनल असंतुलन होण्याची शक्यता वाढते. इतकेच नाही तर जास्त तेलाचे सेवन भूकेवर नियंत्रण ठेवणाऱ्या हार्मोन्सवरही परिणाम करतं, ज्यामुळे लोक आवश्यकतेपेक्षा जास्त खातात आणि त्यांचं वजन वाढतं.
जास्त तेलाचे हानिकारक परिणाम
हृदयरोग - जास्त तेलामुळे हृदयविकाराचा झटका आणि स्ट्रोकचा धोका वाढतो.
मधुमेहाचा धोका - ट्रान्स फॅटमुळे इन्सुलिन रेजिस्टेन्स वाढतं, ज्यामुळे टाइप २ मधुमेहाचा धोका वाढतो.
पचन आणि पोटाच्या समस्या - वारंवार गरम केलेलं तेल ऑक्सिडेटिव्ह ताण वाढवतं, ज्यामुळे पोटाच्या समस्या, आम्लता आणि पचनाच्या समस्या उद्भवू शकतात.
लठ्ठपणा आणि उच्च रक्तदाब - जास्त तेलामुळे वजन लवकर वाढतं, ज्यामुळे उच्च रक्तदाब आणि जीवनशैलीशी संबंधित इतर आजार होतात.
तेलाचा पुन्हा वापर हानिकारक का आहे?
काही घरांमध्ये तेल पुन्हा पुन्हा वापरण्याची सवय सामान्य आहे, परंतु हे खूप धोकादायक असू शकतं. जेव्हा तेल वारंवार गरम केलं जातं तेव्हा त्यात अ‍ॅक्रोलिन, अल्डीहाइड आणि फ्री रॅडिकल्स तयार होऊ लागतात, ज्यामुळे शरीरात जळजळ, इन्सुलिन रेजिस्टेन्स आणि हृदयरोग वाढतो.
हॉटेलमध्ये बनवलेले स्ट्रीट फूड आणि तळलेले पदार्थ तेल पुन्हा पुन्हा गरम करून बनवले जातात, ज्यामुळे ट्रान्स फॅट आणि त्यात असलेले हानिकारक घटक वाढतात. हे मधुमेह, कोलेस्ट्रॉल आणि लठ्ठपणा वाढवतात.