प्रसिद्ध गायक केके यांच्या निधनानंतर त्यांना हृदयविकाराचा झटका आला असावा, असे प्राथमिक तपासातून दिसून आले. जास्त घाम येणे, गुदमरणे आणि श्वास घेण्यास त्रास होणे ही हृदयविकाराचे संकेत देणारी चिन्हे आहेत. (Warning signs are found before heart attack whether it will be fatal or not will be known) भारतीयांच्या बाबतीत ही गोष्ट अनेकदा चुकीची असल्याचे सिद्ध होत असले तरी गेल्या काही वर्षांपासून, दिल्लीच्या जीबी पंत रुग्णालयात 20% हृदय रुग्ण हे 18 ते 45 वयोगटातील आहेत. रुग्णालयाने दोन वर्षांपूर्वी अशा 154 रुग्णांचा अभ्यास केला होता. यापैकी एकाही रुग्णाला मधुमेह नव्हता, त्यापैकी कोणीही सिगारेट ओढली नव्हती. पण त्या सर्वांमध्ये एक गोष्ट समान होती. या सर्वांची तणावाची पातळी जास्त होती. (Heart Attack Preventions)
या रुग्णांच्या डीएनए अभ्यासात त्यांच्या गुणसूत्रांची टेलोमेरेस लांबी खूपच कमी असल्याचे आढळून आले. टेलोमेरेस हे DNA च्या कोपऱ्यांवरील टोप्यासारखे आहेत जे संकुचित झाले होते. डॉक्टरांच्या म्हणण्यानुसार, त्यांचे वय 18 ते 45 होते, परंतु डीएनए अभ्यासानुसार त्यांनी 60 ओलांडले होते. म्हणजेच तुम्हाला हाय बीपी, डायबिटिस किंवा इतर कोणताही आजार नसला तरी मानसिक ताण तुमच्या हृदयावर खूप जास्त असू शकतो.
२ वर्षांच्या अभ्यासानंतर समोर आलं की....
हृदयविकाराचा झटका तुमच्यासाठी किती मोठा धोका असू शकतो? हे समजून घेण्यासाठी दिल्लीच्या जीबी पंत हॉस्पिटलच्या डॉक्टरांनी इंजिनीअर्ससह एक मॉडेल तयार केले आहे. 3 हजार 191 हृदयरुग्णांवर दोन वर्षांच्या अभ्यासानंतर हे मॉडेल तयार करण्यात आले आहे. हे असे पहिले मॉडेल आहे जे पूर्णपणे भारतीय रूग्णांवर आधारित आहे.
यामध्ये 31 वेगवेगळ्या पॅरामीटर्सच्या आधारे हृदयविकाराचा झटका आलेल्या रुग्णाच्या मृत्यूचा धोका किती आहे आणि तो दीर्घकाळ जगण्याची शक्यता किती आहे हे ठरवले जाते. हे मॉडेल डॉक्टरांसाठी असले तरी ते पाहून तुम्हाला हृदयविकाराच्या झटक्याने मृत्यूचा धोका कसा आहे हे देखील समजेल.
वॉर्निंग साईन्स ओळखा
जर हृदयविकाराचा झटका आला तर काहींना पहिल्या 30 दिवसांत मृत्यूचा धोका असतो. हृदयविकाराच्या झटक्यामुळे भारतात दरवर्षी सर्वाधिक मृत्यू होतात. हृदयविकारामुळे दरवर्षी सुमारे 20 लाख लोकांचा मृत्यू होतो.
वॉर्निंग साईन्स
वय किती आहे, हृदयविकाराच्या वेळी छातीत दुखते की नाही, रुग्ण किती वेळ रुग्णालयात पोहोचला, हिमोग्लोबिनची पातळी काय आहे - 13 पेक्षा जास्त पातळी हृदयासाठी चांगली मानली जाते. हृदयाच्या पंपिंगची पातळी काय आहे? (याला वैद्यकीय भाषेत Ejection-Fraction म्हणतात. जर जे 25 पेक्षा कमी असेल तर धोका मोठा आहे आणि चाचणीद्वारे असे आणखी काही पॅरामीटर्स तपासून आता डॉक्टर रुग्णांच्या हृदयाची योग्य स्थिती सांगू शकतील.) उच्चरक्तदाब, व्यायामाची सवय आहे की नाही या गोष्टी विचारात घेतल्या जातात.
हृदयविकाराच्या झटक्याचे नेमके कारण कोणालाच कळू शकत नाही, परंतु धोक्याची चिन्हे ओळखता येतात. सर्वप्रथम, प्रत्येक हृदयविकाराच्या रुग्णाला छातीत दुखतच असं नाही. पण घाम येत असेल, श्वास गुदमरत असेल आणि जडपणा जाणवत असेल तर उशीर करू नका. हृदयविकाराचा झटका आल्याचा पहिला तास तुमचे आयुष्य किती काळ टिकेल हे ठरवते. डॉक्टर या एका तासाला 'गोल्डन अवर' म्हणतात. त्यामुळे जितक्या लवकर तुम्ही रुग्णालयात पोहोचाल तितकी तुमची जगण्याची शक्यता जास्त आहे.