आनंद तरंग - स्नेह

श्रीचक्रधरस्वामी मराठीतून उपदेश देत सारगर्भ छोटे छोटे वाक्य ते सांगत त्याला सूत्र असं म्हणतात.

बा.भो. शास्त्री

श्रीचक्रधरस्वामी मराठीतून उपदेश देत सारगर्भ छोटे छोटे वाक्य ते सांगत त्याला सूत्र असं म्हणतात. त्यातलंच हे एक सुंदर सूत्र आहे ‘स्नेहाचा ठाई उचित स्फुरे’. मानवी हृदयात अनेक कप्पे असतात. त्यात एक स्नेहाचा कप्पा आहे तो स्वामींनी उघडला, ज्यातून स्नेह पाझरतं. देहबोलीतून बाहेर येतं. उचित-अनुचितांचे तरंग मनात उठतात व वाचेतून शीतोष्ण शब्द बाहेर पडावे तसं हे स्फुरण. बरं-वाईट घेऊन बाहेर येतं. अनुचित असुरी तर उचित दैवी गुणाचं लक्षण आहे. असुर नाश तर दैवी निर्माण करतं. अजिंठा वेरूळची सुंदर शिल्पं ही दैवी देण व त्याच शिल्पाला भग्न करणं हे असुरपण. आपल्याला साई व्हायचं की कसाई हे स्वत: ठरवावं. यातले आपण कोण? उचित की अनुचित, ज्याचं चिंतन खराब आहे तो वाईट करतो. ज्याचं चिंतन चांगलं आहे तो चांगलं करतो. आपलं भावविश्व जसं आहे तसंच आपण वागतो. मन विटलं, माणसं फाटले, माणूस वर गेला व मानवता खाली आली अशा वेळी जगातलं अनुचित कमी करावं, उचित वाढावं म्हणून स्वामींनी ‘स्नेहाचा ठाई उचित स्फुरे’ असं एक गोड सूत्र सांगितलं आहे. जिथं पाणी तिथं हिरवळ व प्रसन्नता असते. हिरवळीत गती व विकास असतो. हेच जिवंतपणाचं लक्षण आहे. वाळवंटात गरम हवा असते. तिथं सगळं मृत असतं. स्नेह ओलं आहे. तिथं बाग आहे. तीळगूळ घ्या गोडगोड बोला, का गुळात गोडवा तर तीळात तेल आहे. स्नेहविना गोडवा फसवा आहे. स्नेहाची ओळख करून देताना स्वामी म्हणाले, ‘मातेचं स्नेह ते नैसर्गिक’ इथे आईचा दाखला दिला. मैत्रीला समानगुण हवेत. लग्नाला वय हवं. सगळं हेतूशी बांधलेलं आहे.