आरोग्यवर्धक रानभाज्यांची आवक सुरु

अकोले : सलग दोन वर्षे कोरोना सावटामुळे पावसाळ्यातील रानभाज्या बाजारात दाखल झाल्या नाहीत. मात्र सध्या आरोग्यवर्धक कोळू व तांदूसा (तांदूळचा) या भाज्या शहरात विक्रीसाठी येत असून बाजारतळाच्या, रस्त्याच्या कडेला बसून आदिवासी ही भाजी विकत आहेत.

दरवर्षी पावसाळ्यात मानवी आरोग्य हितकार असलेल्या शिंदळमाकड, कोळू, बडदा, चाई, करटोली, तांदूसा या भाज्या विक्रीसाठी येत असत. या भाज्या घेण्यासाठी गर्दी होताना दिसत असे. सध्या फक्त कोळू व तांदूसा या भाज्या बाजारात दिसत आहेत.

आदिवासी रानात डोंगरदरीत फिरुन या रानभाज्या गोळा करतात आणि बाजारात विक्रीसाठी आणतात. ठराविक काळातच या भाज्या मिळतात. या भाज्यांची माहिती असणारे नागरिक रानभाजी खरेदीसाठी गर्दी करतात. शिंदळमाकड व काटेरी करटुले या रानभाज्या कारल्यासारख्या चवीला कडू असल्या तरी पित्तनाशक आहेत.

या भाज्या खाल्ल्याने पित्तामुळे होणारी जळजळ, करपट ढेकर आदी विकार कमी होऊन पचनशक्ती वाढते. रानभाज्याच्या सेवनामुळे पोटाचे विकार दूर होतात. आदिवासी काटक, निरोगी असण्याचे रानभाज्या हेच रहस्य आहे. रानभाज्या विक्रीतून आदिवासींना आर्थिक उत्पादन मिळते. मात्र, कोरोनामुळे हे उत्पन्न ठप्प झाले होते. आता यावर्षी किरकोळ प्रमाणात आदिवासींचे हे उत्पन्न सुरु झाले आहे.

चाईची भाजी दाट जंगलात मिळते. शिंदळमाकड आवर्षण परिसरातील टेकड्यांच्या पोटाला खडक माळरानावर वाढतात. ‘कॅक्टस’ कांडी ही सांबर सारखी असते. पानथळ जागी कोळू आढळून येते. कांद्याच्या पातीसारखी ही भाजी असून लोक आवडीने विकत घेतात. ‘करटुले’ ही कारल्यासारखी कडू भाजी असली तरी हाडे मजबूत होण्यास मदत होते. सराटेची भाजी कंबर दुखीवर गुणकारी असते.

तालुक्यातील निसर्गात भटकताना म्हैसवेल, हादगा, चंदनबटवा, आंबटवेल, भोकर, सुरण, कुरडु, काटेमाठ, हिरवा व लालमाठ, आंबाडी, गुळवेल, चाई बोंडे, भूई-आवळी, बांबूचा कोंब, रानओवा, आंबटचुका, फांदभाजी, रानतोंडली, कोंदुरसा, तांदुळसा, कडू शेरणी, कडू वाळूक अशा आरोग्यवर्धक भाज्या मिळून येतात.

............

प्रचाराची गरज

रानभाज्यांचे महत्व आणि त्या तयार करण्याची रेसिपी याचा अधिक प्रचार झाल्यास आरोग्यवर्धक पिढी होण्यास मदत होईल आणि आदिवासींना आर्थिक उत्पादनाचा श्रोत उपलब्ध होईल. वनविभागाने या रानभाज्याच्या माहितेचे फलक लावून या रानभाज्यांचा प्रचार केला पाहिजे, अशी मागणी होत आहे.

.........

०५ अकोले रानभाज्या

सोमवारी अकोले बाजारतळासमोर कळस खुर्द येथील आदिवासी महिलेने कोळू भाजी विकायला आणली होती.