पोपटखेड धरणाच्या पात्रात जेवणावळी

अकोट तालुक्यात पाण्याची पातळी खालावली.

विजय शिंदे ।
लोकमत न्यूज नेटवर्क
अकोट : अकोट तालुक्याच्या भूगर्भातील पाण्याची पातळी खालावत चालली आहे. विशेष म्हणजे, १00 टक्के पाणीसाठा भरलेल्या पोपटखेडच्या धरणाच्या पात्रात आता पाण्याचा मृतसाठा असल्याने धरणाच्या आतमधील पाणी सोडण्याच्या गेटजवळ चक्क जेवणावळीचा कार्यक्रम पार पडला असल्याचा धक्कादायक प्रकार समोर आला आहे. शिवाय, या धरणातून गाळाऐवजी वाळूचा उपसा मोठय़ा प्रमाणात होत असल्यामुळे धरणाच्या सुरक्षिततेवर प्रश्नचिन्ह लागले आहे.
तापी खोर्‍यातील पूर्णा नदीच्या उपखोर्‍यातून वाहणार्‍या पोपटखेड गावाजवळील पठार नदीवर पोपटखेड धरण बांधण्यात आले आहे. या धरणातील पाणीसाठा लक्षात घेता पाणी सोडण्याकरिता चार गेट आहेत. सातपुड्यातील सर्व नद्यांचे एकत्रीकरण होऊन हे धरण दरवर्षी १00 टक्केभरत असल्याने पाणी सोडण्यात येते. पाणीसाठा जास्त होत असल्याने पोपटखेड धरण टप्पा दोनचेसुद्धा बांधकाम करण्यात येत आहे. दुसरीकडे सध्या अस्तित्वात असलेल्या पोपटखेड धरणाच्या पात्रातील पाणीसाठा आटला आहे. धरणाचा डावा कालवा बंद असल्यामुळे शेतकर्‍यांना सिंचनाकरितासुद्धा पाणी मिळू शकले नाही. अशा स्थितीत धरणामध्ये मोठय़ा प्रमाणात पाणीसाठा राहील, असा अंदाज होता; परंतु पावसाळा लागण्यापूर्वीच गेटजवळील धरणपात्र उघडे पडले आहे. त्यावरून या भागातील पाणी पातळी किती खोलवर जात आहे, हे दिसून येत आहे. चक्क धरणामध्ये पाणी सोडण्याच्या गेटच्या मागे मंडप टाकून जेवणावळ पार पडली आहे. त्यावरून या धरणातील पाणीसाठा हा किती खालावला आहे, याचा अंदाज येत आहे. पोपटखेड धरणातील गेटचा परिसर वगळता इतर खोलगट भागात थोड्याफार प्रमाणात पाणी आहे. अद्यापही पावसाला सुरुवात झालेली नाही. प्रखर उन्हाळ्याच्या दिवसांत या धरणातील पाणीसाठा खालावत गेला. विशेष म्हणजे, यंदा सिंचनालासुद्धा पाणी देण्यात आले.
पोपटखेड धरणात सातपुड्याच्या प्रवाहातील पाणीसाठा हा आवाक्याच्या बाहेर होणार असल्याने शासनाने पोपटखेड धरणाच्या दुसर्‍या टप्प्याला मंजुरात दिली आहे. दुसर्‍या टप्प्यातील या धरणाची लांबी २५0 मीटर, माथा रुंदी ४.५0 मीटर तर महत्तम उंची २६.८६ राहणार आहे. या दुसर्‍या टप्प्यातील धरणात ८,३६८ द.ल.घ.मी. पाणीसाठा होणार आहे; परंतु सध्या अस्तित्वात असलेल्या पोपटखेड धरणातील गाळाची क्षमता पाहता धरणाच्या आतमधील गेटजवळ जेवणावळी या धरणातील पाणीसाठय़ावर प्रश्नचिन्ह निर्माण करणार्‍या ठरत आहेत. सध्या पोपटखेड धरणातील पाणीसाठा हा किती आहे व मृतसाठा किती आहे, याबाबत लघू पाटबंधारे विभागाचे उपअभियंता दिनेश शेवाळे यांच्याशी संपर्क साधला असता, त्यांनी संबंधित अधिकार्‍यांना याबाबत विचारणा करण्यास सांगितले. त्यावरून संबंधित अधिकारी अभियंता धानोकार यांना विचारणा केली असता त्यांनी कुठलीही प्रतिक्रिया दिली नाही. त्यामुळे पोपटखेडच्या धरणातील पाणीसाठय़ाबद्दल व आतमधील गेटजवळ होत असलेल्या जेवणावळीच्या प्रकाराबद्दल प्रश्नचिन्ह निर्माण होत आहे.