किशोरवयीन मुले ‘एन्ग्झायटी डिप्रेशन’च्या जाळ्यात

अकोला: शैक्षणिक चढाओढ, स्पर्धा आणि वाढत्या बेरोजगारीमुळे किशोरवयीन मुले ‘एन्ग्झायटी डिप्रेशन’च्या जाळ्यात गुरफटत असल्याचे धक्कादायक वास्तव जागतिक आरोग्य संघटनेच्या एका अहवालातून समोर आले आहे.

- प्रवीण खेते
अकोला: शैक्षणिक चढाओढ, स्पर्धा आणि वाढत्या बेरोजगारीमुळे किशोरवयीन मुले ‘एन्ग्झायटी डिप्रेशन’च्या जाळ्यात गुरफटत असल्याचे धक्कादायक वास्तव जागतिक आरोग्य संघटनेच्या एका अहवालातून समोर आले आहे. २०२० पर्यंत हा आजार जगातील दुसरा सर्वांत मोठा आजार ठरणार असल्याचा धक्कादायक अंदाज या अहवालातून समोर आला आहे. गत दशकात या आजारात १८ टक्क्यांनी वाढ झाली असून, यामध्ये २५ टक्के किशोरवयीन भारतीयांचा समावेश आहे.
शालेय जीवनापासूनच मुलांमध्ये स्पर्धा अन् शैक्षणिक चढाओढ सुरू झाली आहे. शिक्षणाचा टप्पा गाठत असतानाच किशोरवयीन मुला-मुलींना रोजगाराची चिंता सतावत असते. त्यात प्रत्येकाच्या अपेक्षा वाढलेल्या असतात. त्या पूर्ण करण्यासाठी सतत प्रयत्न सुरू असतात; परंतु प्रयत्न केल्यावरही काही बिघडले की मन अस्वस्थ होते. ही अस्वस्थता व अपेक्षापूर्ती न होणे एका मर्यादेपलीकडे गेल्यानंतर नैराश्य येते. हे नैराश्य म्हणजेच ‘एन्ग्झायटी डिप्रेशन’ होय. २०२० पर्यंत ही स्थिती आणखी गंभीर होणार असल्याची भीती जागतिक आरोग्य संघटनेतर्फे व्यक्त केली आहे.

तरुणी व महिलांमध्ये आजाराची वृद्धी
‘एन्ग्झायटी डिप्रेशन’ हा आजार मागील काही वर्षांत तरुणी आणि महिलांमध्ये मोठ्या प्रमाणात वाढत आहे, हे विशेष. या प्रकरणीदेखील जागतिक आरोग्य संघटनेतर्फे सांगण्यात आले आहे.

आजाराची लक्षणे काय?

1. झोप व्यवस्थित न लागणे
2. रात्र-रात्रभर बेचैन असणे
3. भूक लागण्याचे प्रमाण कमी होत जाणे
4. सातत्याने बेचैन वाटणे, हाता-पायांना सतत घाम येणे
5. आत्मविश्वास कमी होत जाणे
6. थकवा व सुस्ती जाणवत राहणे
7. एकाग्रता कमी होणे

‘एन्ग्झायटी डिप्रेशन’चा असा करा बचाव!

• प्रथमत: मनमोकळे बोला
• नियमित व्यायाम करा
• तुमच्यातील सुप्त कलेला वाव द्या
• नकारात्मकतेपासून दूर राहा
• आपल्या कामाची, परिस्थितीची समीक्षा करा
• नुसताच विचार करीत रात्र-रात्र जागू नका
• निसर्गोपचाराचाही विचार करा
• विशेष म्हणजे चुकांवर रडत बसू नका
   

वय वर्ष १२ ते १८ या वयोगटातील मुलांमध्ये स्पर्धेचा ताण जास्त वाढला आहे. निसर्गाच्या विरुद्ध जगण्याची जीवनशैली घातक ठरत आहे. त्याचा परिणाम म्हणजे ‘एन्ग्झायटी डिप्रेशन’ असून, त्यामुळे शारीरिक व मानसिक रचनेत बरेच बदल होतात. हा पूर्णपणे बरा होऊ शकतो.
- डॉ. श्रीकांत वानखडे, मानसोपचार तज्ज्ञ.