Indian Marriage: लग्नविधीमध्ये मंगळसूत्र घालताना 'या' श्लोकाला सर्वाधिक महत्त्व का? जाणून घ्या!

Marriage Rituals: लग्नविधीनुसार नवरीच्या गळ्यात मंगळसूत्र घालताना एक अत्यंत महत्त्वाची गोष्ट नवऱ्याकडून वदवून घेतली जाते; कोणती ती जाणून घ्या!

लग्नात नवरीच्या गळ्यात अनेक दागिने असले तरी खरी शोभा येते ती मंगळसूत्राने! त्यात दोन वाट्या असतात, त्यात मांगल्याची खूण म्हणून हळद-कुंकू भरले जाते. या दोन वाट्या सासर-माहेरचे प्रतीक मानल्या जातात. त्यांना जोडून ठेवणारा धागा म्हणजे मंगळसूत्र. ते जिच्या गळ्यात घातले जाते तिला 'दुहिता' म्हंटले जाते. कारण ती सासर  आणि माहेर दोन्हीकडचे हित सांभाळणारी असते, म्हणून दुहिता! अशा दुहितेच्या सौभाग्याची कामना करणारा श्लोक लग्नाच्या वेळी गुरुजी नवरदेवाकडून वदवून घेतात आणि त्यानंतर येते सप्तपदी! त्याबद्दल सविस्तर माहिती पुढे कधीतरी... तूर्तास जाणून घेऊया त्या श्लोकाचे महत्त्व!

|| मांगल्यतंतुनानेन मम जीवन हेतुना |
कंठे बध्नामि सुभगे साजीव शरद: शतम् || 

पत्नी हे जीवनाच्या रथाचे दुसरे चाक आहे. ती पत्नी, मित्र, मदतनीस आणि सल्लागार देखील आहे. पुरुषाला आपल्या पत्नीकडून परिपूर्णता प्राप्त होते. पुरुषाच्या नशिबात तीही तितकीच भागीदार आहे. ती स्वतःची ओळख विसरून आपले जीवनच नव्हे तर आपले सर्वस्व पतीला अर्पण करते आणि एकरूप होते. 

स्त्री पालनपोषण करणारी आहे! जगाची हालचाल यज्ञातून घडते. यज्ञ हा मनुष्य आणि प्रकृतीच्या रूपाने केला जातो. यज्ञ म्हणजे ईश्वराची उपासना, सहवास आणि दान (यज्ञ - यज्ञ) या सर्व भावना मिळून यज्ञाचे स्वरूप निर्माण करतात, म्हणूनच पत्नीला 'पत्यर्वो यज्ञसंयोग' असे म्हणतात. पत्नी ही पुरुषाची शक्ती आहे. पत्नीशिवाय फक्त तपश्चर्या होऊ शकते, दुसरे काही नाही. पुरुष किंवा पतीचा आत्मा जागृत ठेवण्याचे सामर्थ्य फक्त पत्नीमध्ये असते. 

समृद्धीचे उगमस्थान असल्याने पत्नी म्हणजे लक्ष्मी आणि सरस्वती जी शरीर, मन आणि बुद्धीच्या मदतीने पतीच्या आत्म्याशी जोडली जाते. तिच्याशी सात जन्मांचे बंधन असते. पती आपल्या उपासनेतून देवापर्यंत पोहोचू शकला तरी पत्नी मात्र त्याच्यासोबत असते. ती त्याच्या नावाने धार्मिक कार्यात गुंतलेली असते. तिचे वर्षभराचे उपवास बहुतेक वेळा पतीच्या शुभेच्छांशी संबंधित असतात.

म्हणून वर दिलेल्या श्लोकात म्हटले आहे, हे सौभाग्य दायिनी तुझ्या गळ्यात हा मंगलतंतू अर्थात मंगळसूत्र घालत आहे. कारण तू माझ्या जीवनात येत आहेस. माझे संपूर्ण आयुष्य तुझ्या गळ्याभोवती बांधत आहे. तू शतायुषी हो. जेणेकरून आपोआप मलाही सद्भाग्य लाभेल!