भारतातील एकमेव रुद्राक्ष शिवलिंग जिथे आहे मोठा खजिना आणि जांबुवंतांची रहस्यमय गुहा!

जांबुवंतांनी रुद्राक्षाचे शिवलिंग बनवून अनेक वर्षे भगवान शंकराची तपश्चर्या केली, ते ठिकाण!

जांबुवंताच्या गुहेला जांबुवंती लेणी असेही म्हणतात. जांबुवंत लेणी पोरबंदर राजकोट महामार्गावर राणावाव गावापासून ३ किलोमीटर अंतरावर, पोरबंदरपासून सुमारे १७ किलोमीटर अंतरावर, सौराष्ट्रातील प्रसिद्ध बरडा डोंगराच्या पायथ्याशी आहे.

हे रहस्यमय पर्यटन स्थळ पौराणिक, धार्मिक आणि पुरातत्वीयदृष्ट्या महत्त्वाचं ठिकाण आहे. हे ठिकाण सौराष्ट्र पुरातत्व विभागाच्या देखरेखीखाली आहे. येथे गुहेच्या छतावरून गळणाऱ्या पाण्यामुळे मातीची (दगडाची) अनेक स्वयंभू शिवलिंगे तयार झाली आहेत. शिवलिंगावर नेहमी नैसर्गिक पद्धतीने जल अभिषेक होतो. निसर्गसौंदर्याने नटलेल्या जांबुवंत गुहेबद्दल बहुतेकांना माहिती नाही.

जांबुवंत गुहा वरून लहान विहिरीसारखी दिसते. गुहेच्या आत जाण्यासाठी दगडी पायऱ्यांवरून जाता येते. गुहेच्या भूगर्भामध्ये लेण्यांच्या मोठ्या मालिका आहेत. गुहेच्या भूगर्भात पोहोचताच विचित्र माणसे आत आल्याचे जाणवते. नैसर्गिक चमकणाऱ्या सोनेरी वाळू आणि सोनेरी भिंतींवर प्रकाश पडला की ही गुहा अतिशय सुंदर आणि अप्रतिम दिसते. जामवंत गुहेच्या आत नैसर्गिक पद्धतीने अनेक शिवलिंगांची निर्मिती, श्रीगणेशाची निर्मिती आणि शिवलिंगावर नैसर्गिक पद्धतीने जल अभिषेक होणे हे एका रहस्यापेक्षा कमी नाही.

या गुहेत ५१ हून अधिक लहान-मोठी शिवलिंगे नैसर्गिकरीत्या तयार झाल्याचे सांगितले जाते. ज्यावर गुहेच्या छतावरून सतत पाणी ठिबकत राहते. पाताळेश्वर शिवलिंग हे सर्व शिवलिंगांमध्ये प्रमुख आहे. या गुहेत दोन मोठे बोगदे आहेत, एक द्वारकेकडे आणि दुसरा जुनागडकडे जातो. छतावर वारा खेळता राहण्यासाठी आणि प्रकाशासाठी मोठी छिद्रे आहेत.

ही गुहा त्रेतायुग आणि द्वापर युगाचे साक्षीदार वानरराजा जांबुवंत यांची आहे. त्यामुळे ही गुहा जांबुवंत गुहा म्हणून ओळखली जाते. जांबुवंतांनी या गुहेत अनेक वर्षे शिवाची तपश्चर्या केली होती.जांबुवंत हे शिवाचे परम भक्त होते, त्यामुळेच या गुहेत अनेक नैसर्गिक शिवलिंगे आपोआप तयार होतात.

अमरनाथमध्ये बर्फाचे शिवलिंग नैसर्गिकरीत्या तयार झाले आहे आणि येथे पाण्याच्या थेंबामुळे दगडाचे शिवलिंग तयार झाले आहे.

जांबुवंत गुहेचा इतिहास

श्रीराम आणि रावणाच्या युद्धात जांबुवंत हे रामाच्या सैन्याचे सेनापती होते. युद्ध संपल्यानंतर प्रभू श्रीराम तिथून निघून अयोध्येला परतायला निघाले तेव्हा जांबुवंत त्यांना म्हणाले, भगवान, युद्धात सर्वांना लढण्याची संधी मिळाली पण मला माझे शौर्य दाखवण्याची संधी मिळाली नाही. मी युद्धात भाग घेऊ शकलो नाही आणि लढण्याची इच्छा फक्त माझ्या मनात राहिली.

तेव्हा भगवान श्रीरामांनी जांबुवंताना सांगितले की त्यांची इच्छा नक्कीच पूर्ण होईल. जेव्हा मी कृष्णाचा अवतार घेईन. तोपर्यंत तुम्ही या ठिकाणी राहून तपश्चर्या करा. यानंतर जेव्हा भगवान श्रीकृष्ण अवतारात पृथ्वीवर अवतरले. 

राजा सत्यजितने सूर्यदेवाची खूप तपश्चर्या केली तेव्हा सूर्यदेव प्रसन्न झाले आणि त्यांनी राजाला प्रसाद म्हणून एक प्रकाश रत्न दिले. पण राजा सत्यजितच्या भावाने ते रत्न चोरले आणि पळून गेला आणि जंगलात सिंहाच्या हल्ल्यात त्याचा मृत्यू झाला आणि सिंहाने ते रत्न घेतले. यानंतर जामवंताने सिंहाचा युद्धात पराभव करून रत्न मिळवले.

या रत्नामुळे, भगवान श्रीकृष्ण आणि जामवंत जी यांच्यात सुमारे 27 दिवस संघर्ष चालला आणि शेवटी जामवंतजींना पराभव स्वीकारावा लागला. पण जेव्हा जामवंतांना हे कळले की भगवान श्रीकृष्ण आहेत, तेव्हा जांबुवंतानी त्यांची कन्या जामवंती हिचे श्रीकृष्णाशी लग्न लावून दिले आणि ते रत्न अर्थात स्यमंतक मणीही भेट दिला.

पुरातत्व विभागाच्या म्हणण्यानुसार येथे नैसर्गिक खनिजे आणि बॉक्साईटचे प्रमाण जास्त आहे. आणि इतर अनेक खनिजे देखील आहेत, त्यामुळे ही संपूर्ण जागा सौराष्ट्र पुरातत्व विभागाच्या देखरेखीखाली आहे, त्यामुळे इथून माती किंवा इतर कोणतीही वस्तू नेण्यास पर्यटनाला मनाई आहे. नैसर्गिक सौंदर्याने भरलेली ही जांबुवंत गुहा पाहण्यासाठी अनेक पर्यटक येथे येतात.

तुम्ही जामवंत गुंफा पर्यटन स्थळाला वर्षभरात कधीही भेट देऊ शकता. ही गुहा सकाळी ७:०० ते संध्याकाळी ५:०० पर्यंत उघडी राहते.