शेततळ्याच्या पाण्यावर केली रोवणी

मागील वर्षी मान्सूनला उशिरा सुरूवात झाल्यानंतर पावसाने तब्बल महिनाभर दडी मारली. रोवणीची वेळ आली तरी पावसाचा पत्ता नव्हता.

लोकमत जलमित्र अभियान : जलयुक्त शिवारातून जलक्रांती
भंडारा : मागील वर्षी मान्सूनला उशिरा सुरूवात झाल्यानंतर पावसाने तब्बल महिनाभर दडी मारली. रोवणीची वेळ आली तरी पावसाचा पत्ता नव्हता. अशावेळी जलयुक्त शिवारमध्ये केलेल्या आणि पहिल्याच पावसाने भरलेल्या शेततळयातील पाणी कामी आले. तळयातील पाण्याचा उपयोग करून रोवणी तर केलीच पण पाण्यामुळे माझे पीक वाचले व दुबार रोवणीची वेळ माझ्यावर आली नाही, अशी बोलकी प्रतिक्रिया सितासावंगी गावातील सोमा गाढवे या शेतकऱ्याने व्यक्त केली. भंडारा जिल्ह्यात आजघडीला पाणीटंचाई दिसून येत नसली, तरी ग्रामीण भागात पाण्यासाठी पायपीट सुरू आहे. दरवर्षी मुबलक पाऊस होतो. मात्र त्या पाण्याचे योग्य पुनर्भरण होत नाही. ते सर्व पाणी नदी-नाल्यांमधून वाहून जाते. या पाण्याचे जतन व्हावे, यासाठी जनजागृती करण्यासाठी ‘लोकमत’ने जलमित्र अभियान सुरू केले आहे.

भंडारा हा धान उत्पादक शेतकऱ्यांचा जिल्हा आहे. तुमसर तालुक्याच्या सीतासावंगी या गावातील शेतकरी पूर्णपणे पावसाच्या पाण्यावर शेती करतात. भंडारा जिल्ह्यात भरपूर पाऊस पडत असल्यामुळे येथील शेतकरी धान हे मुख्य पीक घेतात. मात्र पावसाच्या अनियमितपणामुळे शेतकऱ्यांना अनेकदा भाताचे पीक घेणेही शक्य होत नाही. या गावातील सोमा गाढवे यांची दोन एकर शेती आहे. कोरडवाहू शेती असल्यामुळे भात व तुर पीक ते घेतात. मात्र एखाद्यावर्षी पाऊस उशिरा आला किंवा कमी झाला तर भाताचे पीक हातचे जात असल्याचे गाढवे यांनी सांगितले.
जलयुक्त शिवार योजनेमधून गाढवे यांच्या शेतात २५ बाय २० बाय ७ मीटर या आकाराचे शेततळे खोदण्यात आले. पहिल्याच पावसात शेततळे भरले. पावसाला सुरूवात झाल्यामुळे गाढवे यांनी भात नर्सरी तयार केली. मात्र पावसाने महिनाभर दडी मारली. पावसाअभावी अन्य शेतकऱ्यांची नर्सरी करपत असताना गाढवे यांनी शेततळयातील पाण्यावर नर्सरी वाचवली आणि पाण्याचा उपयोग चिखलणीसाठी करून धानाची रोवणी केली. ज्यावेळी धानाला पाण्याची गरज होती आणि पाऊस आला नाही त्यावेळी शेततळयातील पाणी देऊन त्यांना पीक वाचवता आले. शेततळयामुळे एका पाण्याअभावी पीक जाण्याची भीती आता राहिली नाही. शेततळयात उन्हाळ्यापर्यंत पाणी राहिले तर, भाजीपाला लागवड करण्याचा मानस गाढवे यांनी व्यक्त केला. (जिल्हा प्रतिनिधी)