अजिंठा लेणीतील पर्यटनाला कोरोनाचा फास; ५०० कुटुंबांच्या रोजीरोटीवर गदा

यंदा जोरदार पाऊस झाल्याने निसर्गसौंदर्याची मुक्त हस्ते उधळण करीत आहे; परंतु त्याचा आनंद लुटण्यासाठी पर्यटकच नसल्याने येथील रम्यपणा हरवून सन्नाटा बघायला मिळत आहे.

ठळक मुद्देनिसर्गसौंदर्याची उधळण, पण पर्यटकच नाहीत पाच महिन्यांपासून अनेकजण बेरोजगार

- उदयकुमार जैन

औरंगाबाद  : कोरोनामुळे जगप्रसिद्ध अजिंठा लेणी गेल्या पाच महिन्यांपासून बंद असल्याने येथील पर्यटनावर अवलंबून असलेल्या परिसरातील ५०० कुटुंबांवर उपासमारीची वेळ आली आहे. येथे येणारा पर्यटकच येथील व्यावसायिकांसाठी ‘अतिथी देवो भव’ असला तरी कोरोनाने त्याची वाट रोखल्याने लेण्याचे अर्थकारण शून्यावर आले आहे. 

१७ मार्चपासून लेणी बंद असल्याने येथील चलनच बंद झाले आहे. वास्तविक यंदा जोरदार पाऊस झाल्याने निसर्गसौंदर्याची मुक्त हस्ते उधळण करीत आहे; परंतु त्याचा आनंद लुटण्यासाठी पर्यटकच नसल्याने येथील रम्यपणा हरवून सन्नाटा बघायला मिळत आहे. १५ आॅगस्टनंतर येथील ‘पीक सीझन’ सुरू होतो आणि तो फेब्रुवारीपर्यंत चालतो. वर्षभरात सरासरी साडेतीन लाख भारतीय व ५० हजार विदेशी पर्यटक येथे भेट देत असतात. याशिवाय शैक्षणिक सहलींच्या रूपाने ५० हजारांवर विद्यार्थी, शिक्षकमंडळी येथे येतात. यातून जवळपास पाच कोटींची आर्थिक उलाढाल होते; परंतु यंदा ती कोरोनामुळे ठप्प झाली आहे. याचा फास मात्र स्थानिक कामगार, मजूर, नोकर, व्यावसायिकांना बसला आहे. आजघडीला त्यांना पर्यायी रोजगारही उपलब्ध नसल्याने त्यांच्यावर प्रथमच एवढे भीषण संकट ओढवले आहे.

दैनंदिन धांडोळा 
लेणीच्या टी-पॉइंटवर पर्यटकांना खरेदीसाठी ७८ दुकाने महाराष्टÑ पर्यटन विकास महामंडळाने बांधून दिली आहेत. शिवाय पार्किंग, एमटीडीसी व भारतीय पुरातत्व विभागाचे लेणी दर्शन तिकीट, डझनभर प्रदूषणमुक्त बस, उपाहारगृहे, ढाबे, लॉज, एमटीडीसीचे हॉलीडे रिसॉर्ट, रिक्षाचालक,  सफाई कामगार, ४० डोलीवाले, १०० फेरीवाले, १० गाईड,  पोस्ट कार्ड व गाईड बुक विक्रेते, भेळपुरीचालक, रंगीबेरंगी दगड विक्रेते, पादत्राणे दुकाने, नाश्ता व टी स्टॉल असा येथील एकंदरीत धांडोळा. याच माध्यमातून दररोज लाखो रुपयांचे उत्पन्न मिळते. यातून परिसरातील फर्दापूर, अजिंठा गाव, सावरखेडा, लेणापूर, ठाणा, वरखेडी, पिंपळदरी येथील जवळपास ५०० कुटुंबांचा उदरनिर्वाह चालतो; परंतु १७ मार्चनंतर हे चलन येणे बंद झाल्याने चिंताजनक परिस्थिती निर्माण झाली आहे. 

गेल्या १६० दिवसांपासून नैराश्य आणि चिंता
याबाबत येथील व्यावसायिक जयेश बत्तिसे, रमेश पाटील, धनलाल मंडावरे, संजय जाधव, राजू कापसे, योगेश शिंदे, सय्यद राजिक हुसेन, शेख रफिक शेख जाफर, महेबूब पठाण, शकूलाल लव्हाळे, भगवान जाधव, शिवाजी जाधव, प्रकाश हातोळे, हसन बाबा, शेख फईम शेख मुस्तफा, सय्यद लाल, रज्जाक तडवी, अफसर पठाण, शेख अलीम शेख बुºहाण, राजू शर्मा, शेख अकील, रफिकखाँ कादरखाँ, अ. रहेमान, हकीमखा आजमखाँ, सज्जादखाँ गुलाबखाँ, तसेच डोलीचालक चंदू आरक, विष्णू सपकाळ, विजय बिरारे, युवराज दामोदर यांनी सांगितले की, आम्ही १६० दिवसांपासून चक्क घरात बसून आहोत. त्यामुळे उपासमारीची वेळ कुटुंबांवर आली आहे. घरातील सदस्य व आम्ही दुसरीकडे रोजंदारीवरही जायला तयार आहोत, पण कुठेही रोजगार नसल्याने चिंतेने नैराश्य आले आहे. कुटुंबांचे रहाटगाडगे चालविण्यासाठी कर्जबाजारी झालो असून, आता पैसेही संपले आहेत. लेणी सुरू झाल्यावरच आमदनी सुरू होणार आहे. त्यामुळे शासनाने आर्थिक मदत करायला हवी.

आर्थिक संकटाचे सलग तिसरे वर्ष
गेल्या २ वर्षांपासून रस्त्याच्या समस्येमुळे आधीच पर्यटक येणे कमी झाले आहे. त्यात यंदा कोरोनाने भर टाकली. त्यामुळे सलग तिसऱ्या वर्षीही निराशा पदरी पडली. येथील अर्थचक्र थांबल्याने एमटीडीसीने दुकानदारांचे दोन वर्षांचे भाडे माफ करावे, वीज बिल माफ करावे, बँकेने बिनव्याजी कर्ज द्यावे, शासनाने विशेष बाब म्हणून येथे आर्थिक पॅकेज द्यावे, प्रकल्पधारकांना ९९ वर्षांच्या करारावर संपादित केलेली शेती कसायला द्यावी, परिसरात शासन व एमटीडीसीने रोजगारनिर्मिती करावी, औरंगाबाद टुरिझम डेव्हलपमेंट फेडरेशनच्या माध्यमातून आपण यासाठी प्रयत्न करणार आहोत.
-पपींद्रपालसिंग वाय.टी. (माजी अध्यक्ष अजिंठा लेणी दुकानदार संघटना व एटीडीएफ सदस्य)

एमटीडीसीलाही लाखोंचा फटका
अजिंठा लेणीतील आमचे उपाहारगृह, पर्यटक निवास व इतर सुविधा केंद्रे बंद असल्याने लाखोंचा फटका बसला आहे; परंतु उत्पन्न बंद असले तरी कुठल्याही कर्मचाऱ्याला नोकरीवरून काढलेले नाही. त्यांच्या माध्यमातून सर्व मेन्टेन ठेवले आहे. लेणी सुरू होताच येणाऱ्या पर्यटकांना गैरसोयीला सामोरे जावे लागणार नाही. 
-अखिलेश शुक्ला, प्रादेशिक महाव्यवस्थापक, महाराष्टÑ पर्यटन विकास महामंडळ.