गुलाब

मला माझ्या घराविषयी, गावाविषयी, राज्याविषयी आणि राष्ट्राबद्दल काय वाटतं? असा प्रश्न खुपदा विचारला जातो. म्हणजे देशभक्त आणि देशद्रोह या एकाच नाण्याच्या दोन गोष्टी आहेत. मी एकाचवेळी दोन्ही असतो. देशाचे कोणतेही नुकसान जेव्हा कळत नकळत माझ्या हातून घडते तेव्हा मी द्रोही असतोच. केळाचे साल रस्त्यात टाकणे, वरच्या मजल्यावरून केसांचे गुंते फेकणे, लाइनी मोडणे, सिग्नल तोडणे आणि हो अलीकडेच हेल्मेट घालणे हे सारं करताना आपण नकळत द्रोह करतोच. मग देशभक्ती कोणती? तर या सगळ्या सांगितलेल्या गोष्टी नाकारणे, परकीय मालाची होळी करणे, १५ आॅगस्ट आणि २६ जानेवारी धडाक्यात साजरी करणे. मग हे सगळे उत्सव करताना बेंबीच्या देठापासून ओरडणे हेही चालूच असते. आपण एखादी गोष्ट ठरवून करून टाकली की शिक्का बसतोच ! म्हणूनच देशभक्त ठरणे आणि असणे हेही विरळच आणि तसाच देशद्रोही ठरविणे कठीणच ! आपल्या महाकाय देशाला हजारो माणसांनी घडवलंय, गंमत पहा, माझा तेलगू, मल्याळम, तामीळ बांधव तिकडे राष्ट्रभक्त म्हणून देशप्रेमाच्या गोष्टी सांगत असतो, ज्या मला कळत नसतात. इकडे मी मराठीत ‘जय भारत’ पुकारत असतो. ते त्याला कळत नसतं. आपण एकाच देशाचे घटक आहोत, मग भगतसिंग असो की चाफेकर बंधू असो, वासुदेव बळवंत फडके असो की बंगालचा बोस असो एकच चिवट धागा आपल्याला जोडून आहे आणि तो म्हणजे भारत देश आणि या देशातील एका विभागाचा मी एक घटक. आपण आपल्या देशाच्या या वैविध्यपूर्ण माहितीचा कधी विचार केला आहे. त्यामुळेच कदाचित कट्टर मुस्लीम आणि देशभक्त मुस्लीम यांच्यात आपल्याला फरक करता येत नाही. आणि त्यामुळेच एकत्वाची भावना कायम साशंक राहते म्हणून ‘भारत माता की जय’ हा फक्त सवाल नाही तर उत्तरच आहे. भारताबद्दल मत मांडताना आपण काय म्हणतो हा प्रश्न आहे.
मी म्हणालो, भारत माता की जय
त्यांनी माझ्यावर गुलाब उधळले
आणि देशभक्तीचा अंगारा लावला,
मी पुढे गेलो आणि
पुन्हा म्हणालो, भारत माता की जय
त्यांनी काट्यांनी मला रक्तबंबाळ केले
आणि देशद्रोहाची राख फासली
एकाचवेळी द्रोह आणि भक्ती सांभाळणाऱ्या
गुलाबाचा मला राग आला आणि
मी गुलाबाला खुडले, चिरडले, त्याला
चुरगळले आणि बघता बघता
भारत माता सुगंधित झाली...
मी या देशाचा कोण लागतो? गुलाबाला कुठे बसायचे? कुणाबरोबर जायचे हे कुठे माहीत? त्याला असेपर्यंत फक्त सुगंध उधळीत रहायचे एवढेच माहीत, तरीही गुलाब आपल्याला प्रिय कारण आपण त्याला वाहतो देवाला किंवा टाकतो प्रेतावर. तो दोन्ही ठिकाणी स्थितप्रज्ञ सुगंधी म्हणून नेहरूंच्या कोटाला असलेला गुलाब केरात जातोही! आपण एवढेच, सर्वत्र गुलाब लावायचे, सर्वत्र गुलाब व्हायचे ! ते शक्य झाले की झालो आपण जिंदगीच्या मैफलीचे खरे शिलेदार. खरे गुलाब !
-किशोर पाठक