फक्त २% भारतीय लोक CPR बद्दल अवगत, जागतिक मानकांनुसार हे अपुरे - CSI

बदलती जीवनशैली, वाढती लोकसंख्या, लठ्ठपणा, मधुमेह, उच्च रक्तदाब, बैठी जीवनशैली, खाण्यापिण्याच्या चुकीच्या सवयी, तंबाखूचे सेवन आणि ताणतणाव अशा अनेक कारणांमुळे देशात हा आजार झपाट्याने वाढत आहे.

भारतात हृदयरुग्णांची संख्या वाढत आहे आणि लोकांच्या मृत्यूचे हे एक प्रमुख कारण आहे. या आजारात झपाट्याने वाढ होत असल्याखेरीज, सर्वात चिंतेची बाब म्हणजे 10 वर्षांपूर्वीच भारतीय हृदयविकाराच्या विळख्यात आहेत, ज्यांचा मृत्यूदर युरोपीय देशांतील लोकांपेक्षा जास्त आहे.

बदलती जीवनशैली, वाढती लोकसंख्या, लठ्ठपणा, मधुमेह, उच्च रक्तदाब, बैठी जीवनशैली, खाण्यापिण्याच्या चुकीच्या सवयी, तंबाखूचे सेवन आणि ताणतणाव अशा अनेक कारणांमुळे देशात हा आजार झपाट्याने वाढत आहे. ही कारणे दूर करण्यासाठी किंवा कमी करण्यासाठी, भारतीय आरोग्य सेवा प्रणालीला विविध आव्हानांचा सामना करावा लागत आहे, ज्यामध्ये प्रामुख्याने प्रादेशिक स्तरावर हृदयरोग्यांचे निदान आणि दर्जेदार उपचारांसाठी योग्य सुविधांचा अभाव समाविष्ट आहे.

विशेषत: तरुणांमध्ये अचानक हृदयविकाराने मृत्यू होण्याचे प्रमाण झपाट्याने वाढत आहे. तथापि, केवळ 2 टक्के लोकसंख्येला धोक्याच्या परिस्थितीत CPR (कार्डिओपल्मोनरी रिसुसिटेशन) च्या उपयुक्ततेबद्दल माहिती आहे. हे प्रमाण आंतरराष्ट्रीय सरासरी ३० टक्क्यांपेक्षा खूपच कमी आहे. हे अत्यंत महत्त्वाचे कौशल्य शिकून हृदयविकारामुळे होणाऱ्या मृत्यूंची संख्या कमी करता येऊ शकते. हे लक्षात घेण्यासारखे आहे की जर पीडितेला वेळेवर सीपीआर दिला जाऊ शकतो, तर सुमारे 40 टक्के लोकांचे प्राण वाचू शकतात. तज्ञांनी शिफारस केली आहे की कमीतकमी, काळजीवाहू आणि हृदय रुग्णांच्या कुटुंबातील सदस्यांना CPR मध्ये प्रशिक्षण दिले पाहिजे. CSI (कार्डिओलॉजिकल सोसायटी ऑफ इंडिया) आणि SATS ऑर्गनायझेशन (सोसायटी फॉर इमर्जन्सी मेडिसिन इन इंडिया) यांनी पुढाकार कॉल्स (CPR as a Life Skill Initiative) सुरू केले आहेत. सन फार्माचे माननीय CSI सचिव डॉ. देबब्रत रॉय यांच्या पुढाकाराने मेकिंग इंडिया हार्ट स्ट्राँग या प्रकल्पाला पाठिंबा मिळत आहे.

रूग्णालयाबाहेर, हृदयविकाराचा झटका ही एक प्रमुख हृदयविकाराची घटना आहे ज्यासाठी सामान्य समुदायामध्ये ह्रदयाचा झटका आणि CPR कौशल्यांबद्दल जनजागृती आवश्यक आहे. कार्डियाक अरेस्टपासून सावध रहा, सीपीआर शिका, जीव वाचवा - डॉ. विजय हरिकिसन बंग, अध्यक्ष CSI. पुढील एका वर्षात 10 दशलक्षाहून अधिक भारतीयांना शारीरिक आणि डिजिटल प्लॅटफॉर्मद्वारे CPR वर प्रशिक्षित करणे आणि संवेदनशील करणे हे त्याचे मुख्य उद्दिष्ट आहे.

उपक्रमाच्या पहिल्या टप्प्यात, देशातील २५ हून अधिक शहरांमध्ये CSI च्या 1000 हून अधिक सदस्य डॉक्टरांद्वारे शारीरिक प्रशिक्षण कार्यशाळा आयोजित केल्या जातील. पुढील एक वर्षात या कार्यशाळा भारतभर आयोजित केल्या जातील.

प्रशिक्षण कार्यक्रमादरम्यान, सहभागी सीपीआरचे महत्त्व, गरजू लोकांना ओळखणे आणि सीपीआरच्या प्रभावी पद्धती शिकतील. प्रशिक्षण योग्यरित्या पार पाडण्यासाठी पुतळे आणि विशेष सीपीआर क्यूबचा वापर केला जाईल.

जनसामान्यांपर्यंत पोहोचण्यासाठी वर्तमानपत्रे, मासिके आणि डिजिटल माध्यमांचा वापर केला जाईल. लोकांना CPR वर प्रशिक्षण देण्यासाठी 18 खास डिझाइन केलेले व्हिडिओ उपलब्ध करून दिले जातील. या डिजिटल सामग्रीमध्ये सक्रियपणे सहभागी झालेल्या सहभागींना CPR जागरूकता प्राप्त करण्यासाठी बॅज देऊन पुरस्कृत केले जाईल.