तुमचे डोळे सांगतील तुम्ही किती काळ जगणार, शास्त्रज्ञांनी केला दावा

डोळ्याच्या रेटिनाचे (retina) जैविक वय आणि व्यक्तीचे वास्तविक वय यातील फरक मृत्यूच्या धोक्याशी देखील संबंधित आहे. शास्त्रज्ञांनी याला 'रेटिना वयातील अंतर' म्हटले आहे.

कोणी डोळे (Eyes) पाहून तुमचे आयुष्य किती आहे ते सांगतो म्हणाले तर विश्वास बसणार नाही, मात्र आता हीच म्हण सत्यात उतरत असून शास्त्रज्ञांनी डोळ्यावरून आयुष्य किती आहे हा अंदाज लावला आहे. चीन (China) आणि ऑस्ट्रेलियातील (Australia) शास्त्रज्ञांनी (scientists) केलेल्या अभ्यासात (Study) आढळून आले आहे की डोळ्याच्या रेटिनाचे (retina) जैविक वय आणि व्यक्तीचे वास्तविक वय यातील फरक मृत्यूच्या धोक्याशी देखील संबंधित आहे. शास्त्रज्ञांनी याला 'रेटिना वयातील अंतर' म्हटले आहे.

संशोधकांचे म्हणणे आहे की रेटिना वयातील अंतर आरोग्याशी संबंधित स्क्रीनिंग साधन म्हणून वापरले जाऊ शकते. डोळयातील पडदा डोळ्यात सापडलेल्या प्रकाशसंवेदी पेशींचा एक थर आहे. शरीरात वाढताना डोळयातील पडदामध्ये आढळणारे मायक्रोव्हॅस्क्युलेचर रक्ताभिसरण प्रणाली आणि मेंदूसह एकूण आरोग्याचे विश्वसनीय संकेतक असू शकतात.

संशोधकांचे म्हणणे आहे की वाढत्या वयानुसार रोग आणि मृत्यूचा धोका वाढतो, परंतु हे देखील आढळून आले आहे की, समान वयाच्या लोकांमध्ये हा धोका बदलतो. यामध्ये जैविक वयाची विशेष भूमिका आहे. जे वर्तमान आणि भविष्यातील आरोग्याचे चांगले सूचक असू शकते. या अभ्यासाचे निष्कर्ष ब्रिटिश जर्नल ऑफ ऑप्थाल्मोलॉजीमध्ये प्रकाशित झाले आहेत.

शास्त्रज्ञांनी विविध प्रकारचे ऊतक, पेशी, रसायने आणि इमेजिंग-आधारित निर्देशक शोधले आहेत जे नियतकालिक वयापेक्षा जैविक वय वेगळे करतात. परंतु, पद्धतींच्या बाबतीत नैतिकता आणि गोपनीयतेच्या या सर्व प्रश्नांसह, ते आक्रमक, महाग आणि वेळ घेणारे आहेत.

संशोधकांनी सांगितले की, या गोष्टी लक्षात घेऊन फंडसच्या प्रतिमेवरून रेटिनाच्या वयानुसार अचूकपणे मूल्यांकन करता येईल का, याची कल्पना आली. आम्ही तुम्हाला सांगतो की फंडस हा डोळ्याच्या आतील भागाचा काळा थर आहे. यासोबतच हे रेटिनल वयातील अंतर मृत्यूचा धोका वाढण्याशी संबंधित आहे का हे जाणून घेण्याचा प्रयत्न करण्यात आला आहे.

अभ्यास कसा झाला?
यूके बायोबँकच्या डेटावरून संशोधकांनी ४० ते ६९ वर्षे वयोगटातील ४६ हजार ९६९ व्यक्तींच्या ८० हजार १६९ फंडस प्रतिमा घेतल्या. त्यापैकी ११ हजार ०५२ सहभागींच्या उजव्या डोळ्यातील सुमारे १९ हजार २०० फंडस प्रतिमा असून या सर्वांची प्रकृती उत्तम होती.

त्यांच्या डीप लर्निंग अँड आर्टिफिशियल इंटेलिजेंस (AI) आधारित विश्लेषणात असे आढळून आले की रेटिनाचे अंदाजे वय आणि व्यक्तीचे खरे वय यांच्यात मजबूत संबंध आहे आणि त्याची एकूण अचूकता ३.५ वर्षे आहे. यानंतर, उर्वरित ३५ हजार ९१७ सहभागींसाठी रेटनाच्या वयातील अंतर सरासरी ११ वर्षे निरीक्षण केले गेले.

अभ्यासात काय झाले?
या कालावधीत सहभागींपैकी ५% मरण पावले, १७% हृदय व रक्तवाहिन्यासंबंधी रोगाने ग्रस्त आणि २८.५% लोकांना स्मृतिभ्रंशासह इतर आजार झाले. अभ्यासात असे आढळून आले की रेटिना वयोमर्यादाचे मोठे अंतर ४९ ते ६७% पर्यंत मृत्यूच्या उच्च जोखमीशी संबंधित होते, तर हृदय व रक्तवाहिन्यासंबंधी आणि कर्करोगासाठी ते वेगळे होते.

विश्लेषणात असेही आढळून आले की दर वर्षी रेटिनल वयातील अंतर वाढल्याने कोणत्याही कारणामुळे मृत्यू होण्याचा धोका २% वाढतो. डाव्या डोळ्यावर केलेल्या अभ्यासाचे परिणामही सारखेच होते.

तथापि, संशोधकांनी असेही म्हटले आहे की हा एक निरीक्षणात्मक अभ्यास आहे, त्यामुळे ते मूलगामी म्हणून स्थापित केले जाऊ शकत नाही. ते म्हणाले की या अभ्यासातून किमान हे स्पष्ट झाले आहे की त्याच्या आधारावर बायोमार्कर किंवा निर्देशक विकसित करण्याची भरपूर क्षमता आहे, ज्यामुळे रोगांचे निदान करणे सोपे होईल.