'ही' वैद्यकीय उपकरणं असू देत घरी, काळजीपेक्षा खबरदारी बरी!

लॉकडाऊनमुळे मुलांमध्ये तसेच प्रौढांमध्येही लठ्ठपणाच्या घटनांमध्ये वाढ झाली आहे; ज्यात वयाची मर्यादा नाही. घरी राहून मर्यादित हालचाली करून आणि दिवसभर बसून राहिल्यामुळे पाठदुखी, लठ्ठपणा आणि चिंता या तीन मुख्य आरोग्य समस्या उद्भवल्या आहेत.

(Image Credit : business-standard.com)

श्री सत्येंद्र जोहरी, संस्थापक आणि अध्यक्ष, जोहरी डिजिटल हेल्थकेअर लिमिटेड

महामारी ने कोणत्याही क्षेत्राला किंवा देशाला सोडले नाही; यामुळे व्हायरसचा प्रसार रोखण्यासाठी कोरोनाने जगभरातील सरकारांना लॉकडाउन लागू करण्यास भाग पाडले. लॉकडाऊनमुळे व्यक्तींच्या जीवनशैलीच्या सवयींमध्ये प्रचंड बदल झाला आहे. अत्यावश्यक सेवा  वगळता बहुतेक लोक जवळपास 6 महिन्यांपासून घरून काम करीत आहेत, अगदी शाळा आणि महाविद्यालयीन विद्यार्थ्यांसाठीही वर्ग ऑनलाईन झाले आहेत. सामाजिक अंतर राखण्यासाठी आणि व्हायरसची लागण होण्यापासून स्वत:ला रोखण्याची तंत्रज्ञानाचा वापर करण्याची ही चांगली व्यवस्था आहे. परंतु यामुळे काही नवीन समस्या निर्माण झाल्या आहेत. वेगवेगळ्या रिसर्चमधून समोर आले आहे की, घरातून काम केल्यामुळे बराच वेळ कामात जात असल्याने, चुकीच्या पद्धतीने बसल्याने मान, पाठीशी संबंधित वेदना होत आहेत. हे केवळ कार्य करण्याच्या पद्धती बदलण्यामुळेच नाही तर जीवनशैलीतील विकारांच्या वाढत्या प्रभावांमुळे देखील होते.

टाईप २ मधुमेह, लठ्ठपणा आणि हृदयरोग यासारखे गंभीर आजार पुन्हा पुन्हा होण्याची प्रवृत्ती असते आणि आरोग्यासाठी खाण्या-पिण्याच्या चुकीच्या सवयी, कामाचा आळस, कामाशी निगडित ताण आणि मुख्य म्हणजे नियमित व्यायामाचा अभाव यामुळे तो वाढतो. लॉकडाऊनमुळे मुलांमध्ये तसेच प्रौढांमध्येही लठ्ठपणाच्या घटनांमध्ये वाढ झाली आहे; ज्यात वयाची मर्यादा नाही. घरी राहून मर्यादित हालचाली करून आणि दिवसभर बसून राहिल्यामुळे पाठदुखी, लठ्ठपणा आणि चिंता या तीन मुख्य आरोग्य समस्या उद्भवल्या आहेत.

या टेक्नॉलॉजिच्या युगात, भारताने आरोग्य सेवेच्या विश्वात हलक्या वजनाची आणि पोर्टेबल उपकरणे आहेत. ज्याचा वापर लोक घरी स्वत: करून आरोग्याची माहिती घेऊ शकतात.  या लॉकडाऊन दरम्यान आपल्याला केवळ सुरक्षितच नाही तर चांगल्या स्थितीत ठेवण्यासाठी आवश्यक असलेल्या काही पोर्टेबल वैद्यकीय उपकरणांबद्दल बोलूया.

पाठदुखी : टेन्स (ट्रान्सक्युटेनियस इलेक्ट्रिक नर्व्ह स्टिम्युलेटर): हे एक असे उपकरण आहे जे सूक्ष्म-स्तरीय पल्स्ड करंट तयार करते. हे पल्सेस दोन इलेक्ट्रोड्सच्या माध्यमातून शरीराच्या वेदनादायक भागांवर लावले जातात. करंट त्वचेच्या माध्यमातून या इलेक्ट्रोड्समध्ये जातो आणि वेदना सिग्नलला ब्लॉक करत वेदना कमी करतो. हे ‘सेन्सरी’ नर्व्सवर काम करते. पाठीच्या याव्यतिरिक्त हे गर्भाशय ग्रीवा आणि गुडघेदुखीमध्ये मोठ्या प्रमाणात वापरले जाते.

वेट लॉस / लठ्ठपणा कमी करणे : यासाठी वापरल्या जाणाऱ्या उपकरणाला ईएमएस (इलेक्ट्रिक मसल स्टिम्युलेटर) म्हणून ओळखले जाते. हे टेन्ससारखेच आह. या व्यतिरिक्त की पल्स्ड सिग्नल मोठा असून ‘मोटर’ नर्व्हस वर परिणाम करतात. ज्यामुळे मसल्सचा व्यायाम होतो. मोटर नर्व्हस मसल्समधून जातात आणि स्टिम्युलेशनमुळे व्यायाम होतो, ज्यामुळे मसल्स टोन होतात. हे कमी-कॅलरीयुक्त आहारासह एकत्रित केल्याने एखाद्याचे वजन कमी करण्यास मदत होते.

(Image Credit : runnersworld.com)

तणाव मुक्ती: तणावग्रस्त असलेल्या न्यूरोहॉर्मोन्स आणि न्यूरोट्रांसमीटरमध्ये बदल करण्यास सीईएस (क्रेनियल इलेक्ट्रिक स्टिम्युलेटर) म्हणून ओळखले जाणारे उपकरण मदत करू शकते. इलेक्ट्रोड्स कानाच्या लोब्स किंवा टेम्पल्सवर ठेवलेले असतात, याचा वापर तणाव मुक्ती / पॉवर नॅपमध्ये  मदत करतो. सीईएसच्या वापरासह सॉफ्ट म्यूझिक ऐकण्याचा सल्ला दिला जातो. कारण यामुळे शरीराच्या संपूर्ण विश्रांतीस मदत होऊ शकते.

रक्तदाब मॉनिटर: उच्च रक्तदाब सायलेन्ट किलर म्हणून ओळखला जातो. बीपीच्या वारंवार तपासणीसाठी पोर्टेबल ब्लड प्रेशर मॉनिटर संतुलित आणि निरोगी शरीर राखण्यास मदत करू शकतो. वैद्यकीय उपकरणांच्या आगमनाने आरोग्यावर वारंवार देखरेख ठेवणे खूप सोपे केले आहे.

शरीरासाठी जे योग्य आहे ते करून निरोगी जीवनशैली राखणे महत्वाचे आहे. औषधे आणि वैद्यकीय उपकरण हे दोन मार्ग आहेत ज्याने आरोग्याच्या समस्येवर उपचार केला जाऊ शकतो. हे सिद्ध झाले आहे की औषधांचा सौम्य प्रतिकूल परिणाम असतो आणि प्रत्येक व्यक्तीचे शरीर भिन्न प्रतिक्रिया देते. कमी ज्ञात तथ्ये म्हणजे वैद्यकीय उपकरणे सामान्य ते गंभीर आरोग्याच्या समस्येवर उपचार करण्यात महत्त्वपूर्ण भूमिका बजावतात.