बाटलीबंद पाणी भविष्यासाठी किती धोकादायक? रिपोर्टमध्ये धक्कादायक खुलासा 

बाटलीबंद पाण्याच्या वाढत्या उद्योगाचा संयुक्त राष्ट्रांच्या शाश्वत विकास लक्ष्यांवर (एसडीजी) अनेक प्रकारे परिणाम होतो.

नवी दिल्ली : सध्याच्या काळात बाटलीबंद पाणी आपल्या जीवनाचा एक भाग बनले आहे. तसेच, ते जगातील सर्वात लोकप्रिय पेयांपैकी एक आहे. त्यामुळे बाटलीबंद पाण्याचा व्यवसाय झपाट्याने वाढत असून भरभराटीला येत आहे. सर्वांसाठी सुरक्षित पाणी, या ध्येयाकडे जगाने लक्षणीय प्रगती केली आहे. 2020 मध्ये 74 टक्के मानवतेला सुरक्षित पाणी उपलब्ध झाले आहे. दोन दशकांपूर्वीच्या तुलनेत हे प्रमाण 10 टक्के जास्त आहे. परंतु, हे भविष्यासाठी धोकादायक आहे, कारण बाटलीबंद पाण्याचा उद्योग सर्वांसाठी विश्वसनीय पिण्याचे पाणी पुरवण्यात सार्वजनिक यंत्रणेचे अपयश लपवत आहे.

बाटलीबंद पाण्याच्या कंपन्या सामान्यत: अत्यंत कमी किमतीत भूगर्भातील पाणी टॅप करतात आणि नंतर ते नगरपालिकेच्या नळाच्या पाण्याच्या समान युनिटपेक्षा 150 ते 1000 पट अधिक दराने विकतात. टॅप वॉटरसाठी पूर्णपणे सुरक्षित पर्याय म्हणून उत्पादन सादर करून किंमत अनेकदा न्याय्य आहे. मात्र, बाटलीबंद पाणी सर्व दूषित होण्यापासून मुक्त नाही, कारण ते सार्वजनिक आरोग्य आणि पर्यावरणीय नियमांप्रमाणे क्वचितच सार्वजनिक उपयोगिता नळाच्या पाण्याच्या अधीन असते.

द कॉन्व्हर्सेशनच्या रिपोर्टमध्ये दिलेल्या अभ्यासात असा निष्कर्ष काढण्यात आला आहे की, अत्यंत फायदेशीर आणि भरभराट होत असलेला बाटलीबंद पाण्याचा उद्योग सर्वांसाठी विश्वसनीय पिण्याच्या पाण्याचा पुरवठा करण्यात सार्वजनिक यंत्रणांचे अपयश लपवत आहे. हा अभ्यास जगभरातील 109 देशांमध्ये करण्यात आला. विकासाचे प्रयत्न वळवून आणि कमी किफायतशीर पर्यायांवर लक्ष केंद्रित करून उद्योग बहुतेक कमी आणि मध्यम उत्पन्न असलेल्या देशांमध्ये सुरक्षित जल प्रकल्पांची प्रगती कमी करू शकतो. बाटलीबंद पाण्याच्या वाढत्या उद्योगाचा संयुक्त राष्ट्रांच्या शाश्वत विकास लक्ष्यांवर (एसडीजी) अनेक प्रकारे परिणाम होतो.

युनायटेड नेशन्स युनिव्हर्सिटीच्या  (United Nations University) रिपोर्टमध्ये असे दिसून आले आहे की, या दशकात जागतिक बाटलीबंद पाण्याच्या बाजारपेठेची वार्षिक विक्री दुप्पट होऊन 500 अब्ज अमेरिकी डॉलरपर्यंत जाण्याची शक्यता आहे. यामुळे जमीन आणि महासागरावरील प्लास्टिक प्रदूषण तसेच पाणी टंचाईच्या भागात ताण वाढू शकतो.