चिनी चँग’इ-६ व पाकिस्तानी ‘आयक्यूब-क्यू’, पाकिस्तान काही पाठ सोडेना! 

बैलगाड्या धावत असताना बैलगाडीच्या खाली एखादं कुत्रंही त्यापाठोपाठ ऐटीत धावत असतं. आता गाडी ओढत असतात, ते बैल; पण या कुत्र्याला वाटतं, आपणच गाडी ओढतोय..!

आपल्याकडे शहरात आता फारशा बैलगाड्या दिसत नाहीत; पण खेड्यात मात्र आजही काही प्रमाणात बैलगाड्या पाहायला मिळतात. या बैलगाड्यांचं निरीक्षण केलं, तर एक गोष्ट बऱ्याचदा दिसते, ती म्हणजे या बैलगाड्या धावत असताना बैलगाडीच्या खाली एखादं कुत्रंही त्यापाठोपाठ ऐटीत धावत असतं. आता गाडी ओढत असतात, ते बैल; पण या कुत्र्याला वाटतं, आपणच गाडी ओढतोय..! ही उपमा तशी बरी नाही; पण बऱ्याच ‘सोशल’ नेटकऱ्यांनी पाकिस्तानला ही उपमा दिली आहे. 

का? - तर त्याचं झालं असं... चीननं आपल्या नव्या चांद्रमाहिमेला नुकतीच सुरुवात केली आहे. चँग’इ-६ असं या मिशनचं नाव. चंद्रावर ज्या ठिकाणी कायम अंधार असतो, चंद्राचा जो भाग पृथ्वीपासून खूप दूर आहे आणि ज्या भागाबद्दल आपल्याला अतिशय अत्यल्प माहिती आहे, त्या ठिकाणची शोध मोहीम याद्वारे केली जाणार आहे. लाँग मार्च ५ हे रॉकेट नुकतंच प्रक्षेपित करून चीननं आपल्या या मोहिमेला धडाक्यात सुरुवात केली आहे. या मोहिमेचं वैशिष्ट्य म्हणजे आजपर्यंत कोणताही देश चंद्राच्या या भागात कुठल्याही मार्गानं पोहोचलेला नाही. यापूर्वीही चीननं चंद्राच्या या भागात आपली मोहीम राबवली होती. चंद्राचा हा भाग पृथ्वीपासून फारच दूर आहे. त्यामुळे  या भागात कायम अंधार असल्याचं जाणवतं. या भागातील माती आणि खडकांचे नमुने गोळा करून ते परत पृथ्वीवर आणले जाणार आहेत. सुमारे दोन महिने चंद्रावर राहून हा ‘प्रोब’ २५ जून रोजी परत धरतीवर येईल. यामुळे चंद्राची आणखी अचूक माहिती मिळण्यास मदत होणार आहे. चीनही आपल्या या नव्या मोहिमेबाबत अतिशय उत्सुक आणि आशावादी आहे. हे सगळं ठीक आहे; पण यात पाकिस्तानचा संबंध येतो कुठे आणि नेटकऱ्यांनी तरी पाकिस्तानला एवढी नावं का ठेवावीत? - कारण पाकिस्ताननंही ही चांद्रमोहीम आपली असल्याचा दावा केला आहे. पाकिस्तानी वृत्तपत्र आणि माध्यमांनी याबाबत स्वत:ची पाठ थोपटून घेतली आहे. इतकंच काय, चांद्रमोहिमेच्या या यशस्वी लाँचिंगबद्दल पाकिस्तानचे पंतप्रधान शाहबाज शरीफ यांनीही पाकिस्तानी वैज्ञानिक आणि जनतेचं अपार कौतुक केलं आहे. आमच्या शिरपेचात आम्ही आणखी एक मानाचा तुरा खोवला आहे, असं सगळ्यांचंच म्हणणं आहे. 

पण पाकिस्ताननं या मोहिमेत असं केलं तरी काय? त्यांच्या देशाचा आणि त्यांच्या संशोधकांचा यातला वाटा काय? - तर या मोहिमेत चीननं जे ‘प्रोब’ चंद्रावर पाठवलं, त्याच्यासोबत पाकिस्ताननंही आपला एक उपग्रह त्यासोबत पाठवला आहे. त्याला त्यांनी पाकिस्तानचं ‘मून मिशन’ असं नाव दिलं आहे. त्यामुळेच त्याचं एवढं कौतुक! या उपग्रहाचं नाव आहे ‘आयक्यूब-क्यू’! हा उपग्रह किती मोठा असावा? ‘डॉन’ या प्रमुख पाकिस्तानी वृत्तपत्राच्या माहतीनुसार हा उपग्रह एक फूट बाय एक फूटच्या एका छोट्या खोक्याइतका ‘मिनिएचर’ उपग्रह आहे. 

अर्थात त्यामुळे ना त्या उपग्रहाचं महत्त्व कमी होतं, ना शास्त्रज्ञांचं, ना त्यांच्या देशाचं... पाकिस्तानची ही पहिलीच ‘चांद्रमोहीम’ असल्यानं आणि सुरुवातीच्या टप्प्यात तरी ती यशस्वी झाल्यानं त्यांना त्याचा आनंद होणं स्वाभाविक आहे; पण सोशल मीडिया यूझर्सच्या मते ही काही एवढी मोठी गोष्ट नाही. त्यासाठी स्वत:ची इतकी पाठ थोपटून घेण्याचीही गरज नाही, असं त्यांचं मत आहे. आश्चर्याची गोष्ट म्हणजे पाकिस्तानी नागरिकांनीही याबाबत ‘थोडं थांबा, आताच इतक्या उड्या मारू नका’, म्हणून सुनावलं आहे. भारताच्या अंतराळ प्रगतीकडे आधी बघा, त्यांच्याकडून शिका आणि मग पुढे जा, असा ‘आस्ते कदम’ चालण्याचा इशाराही आपल्याच देशाच्या राज्यकर्त्यांना आणि माध्यमांना त्यांनी दिला आहे. चीनच्या मदतीनं का होईना, पाकिस्तानही आता अंतराळात आपलं पाऊल टाकण्यासाठी खूपच उत्सुक आहे. त्यामुळे कुठल्या ना कुठल्या मार्गानं आपलंही घोडं चंद्रावर कसं दामटता येईल याचा प्रयत्न पाकिस्तान करीत आहे. २०३० पर्यंत मानवाला चंद्रावर पाठवण्याचं चीनचं लक्ष्य आहे. चीनची आताची चांद्रमाेहीम याच लक्ष्याचा एक भाग आहे. 

पाकिस्तान चीनची पाठ सोडेना! 
अंतराळातलं आपलं बस्तान आणखी घट्ट करण्याचा पाकिस्तानचा इरादा आहे. चंद्राचा आतापर्यंत अज्ञात राहिलेला हा भाग आणि पृथ्वी यांच्यातील संपर्क यंत्रणा बळकट करण्यासाठी येत्या काही दिवसांत चीन आपला नवा उपग्रहही अंतराळात साेडणार आहे. त्यातही आपला सहभाग असावा, यासाठी पाकिस्तानच चीनच्या कच्छपी लागला आहे. चीन हा असा एकमेव देश आहे, जो चंद्राच्या ‘अस्पर्श’ भागात आपलं लँडर पोहोचवू शकला आहे. ‘युतू’ हा चीनचा तब्बल पाच वर्षांपासून चंद्रावर असलेला आणि सर्वाधिक काळ सुरू असलेला रोवर आहे.