इस्राएलची माणसे

 

काय म्हणता ? तुमचे प्लम्बिंगचे दुकान आहे ? बरं झालं, बरं झालं, मला ब-याच दिवसापासून एक प्लंबर पाहिजेच होता ! या काम दाखवतो तुम्हाला. जॉली रुबेलनी घरी गेल्या गेल्या मला त्रिफळाचीत केलं. मला क्षणभर काहीच कळेना ते काय म्हणत आहेत ते ! मी नेमका इथे इस्राएलला कशाला आलोय ? एकपात्री कलावंत म्हणून की प्लंबर म्हणून ? स्टेजवर ब्लँक होण्याचा अनुभव त्या घरात घेत होतो.  " अहो, .... नाही म्हणजे .... मी......" मी आपला शब्दांची जुळवाजुळव करू लागलो.  "घाबरलात ना ? घाबरलात ना ? काळजी करू नका. मी गम्मत केली तुमची !" दिलखुलास हसत जॉली रुबेल पुढे म्हणाले, "मिस्टर देवरे यू आर अ स्टॅण्डअप कोमेडियन बट आय अँम अ बॉर्न कोमेडियन !" या एकाच वाक्याने माझ्या हृदयात या माणसाने घर केले. इस्राईलमध्ये माझ्या मुक्कामाची सोय रुबेल यांच्याकडे केली होती. किरकोळ अंगकाठी, बुल्गारिन पद्धतीची दाढी, चेह-यावर असे मिश्किल भाव की कधीही तुमची फिरकी घेतील. मोठ्या आनंदाने आयुष्य उपभोगणारा हा माणूस मूळचा पाकिस्तानी आहे हे सांगूनही पटणार नाही. १९३७ साली कराची येथे जन्मलेले जॉली रुबेल एका महाराष्ट्रीय ज्यू स्त्रीशी विवाहबद्ध झाले म्हणून मराठीशी त्यांचा संबंध आला. "छान आहे तुमची भाषा, आवडली मला. बायकोकडून मराठी शिकलो, पण आधी काय शिकलो असेन ते सांगा बरं ? " काय ?" मी प्रश्नार्थक मुद्रेने विचारलं. "अहो, शिव्या शिकलो. कारण जेंव्हा भांडण होते ना आमचे तेंव्हा कळायला पाहिजे ती मला कोणत्या शिव्या देते ते !"  तिरप्या नजरेने वाहिनींकडे बघत ते म्हणाले. माझी प्रश्नार्थक मुद्रा तशीच ! "पण या बाबतीत यांनी माझ्यावरपण कडी केली बरका ! " वहिनींनी त्याच खिलाडूपणाने उत्तर दिले. हे दाम्पत्य पाहताक्षणीच आवडले मला. आज वयाच्या सत्तराव्या वर्षी रुबेल वहिनी नोकरी करतात. या वयात पहाटे पाचला उठून स्वयंपाक करून सात वाजता घराबाहेर पडतात. त्यांची एक मैत्रीण जवळच राहते आणि ती त्यांच्या ऑफिसमध्येच काम करते. ती यांच्या घरी येते आणि दोघी एकत्र ऑफिसला जातात. त्यामुळे पेट्रोल वाचते आणि हातून देशसेवा घडते. प्रत्येक क्षणी देशाचा विचार करतात ही माणसे ! जॉलीजी गुढगेदुखीमुळे बाहेरचे काम करु शकत नाहीत पण स्वयंपाक सोडून संपूर्ण घरकामाची जबाबदारी ते उचलतात. 

इस्राईलमध्ये गरीब माणसेच नाहीत त्यामुळे झाडलोट, धुणीभांडी, बागकाम ही कामे स्वतःची स्वतःलाच करावी लागतात. घराचे सुतारकाम, रंगकामसुद्धा लोक स्वतःच करतात. लग्न झाल्यावर मुले आपापला वेगळा संसार थाटतात त्यामुळे वयोवृद्धांना एकटेच रहावे लागते. ती इथली सामाजिक पद्धतच आहे त्यामुळे स्वावलंबन हे इथल्या माणसांनी गृहीत धरलेले असते. युद्धजन्य परिस्थितीमुळे एकमेकातली भावनिक गुंतवणूक जराशी कमी वाटली मला, पण मराठी भाषा आणि महाराष्ट्रावरची भावनिक गुंतवणूक मात्र आपल्यापेक्षा सरस होती. 

प्रत्येकाच्या छातीत दोन फुफुसे असतात. दोघेही प्राणवायू मिळवून त्यावर शरीर जगवत असतात. या लोकांनासुद्धा दोन फुफुसे आहेत, एकाचे नाव मराठी आहे तर दुस-याचे हिब्रू ! या दोघांसाठी ते प्राणवायू मिळवतात आणि दोन्ही बाजूच्या संस्कृती जिवंत ठेवतात ! "माझ्या मराठीची बोलू कवतीके, अमृततेही पैजा जिंके" असे ज्ञानेश्वर माऊलींनी केलेले वर्णन हे लोक जागतात !