रशियाच्या मदतीनं पाकिस्तान सुरू करतंय देशात मोठा प्रकल्प; भारतासाठी धोक्याची घंटा

अहवालानुसार रशियन राष्ट्राध्यक्ष व्लादिमीर पुतीन यांनी स्वतः या प्रकल्पात रस दर्शविला होता. दोन्ही देश या कराराला आर्थिक आणि रणनीती भागीदारी बळकट करण्यासाठी महत्वपूर्ण पाऊल म्हणून सांगत आहेत.

ठळक मुद्देगेल्या काही वर्षांत भारताचा पारंपारिक आणि विश्वासू मित्र रशियासोबत पाकिस्तानची जवळीक वाढली आहे.शीत युद्धाच्या काळात पाकिस्तान रशियाविरोधी गटात सामील होता आणि रशिया भारताच्या अगदी जवळ होतापाकिस्तानमध्ये रशियाने केलेली गुंतवणूक हे दोन्ही देशांमधील वाढत्या जवळकीचे एक संकेत आहे.

रशियाच्या मदतीनं पाकिस्तान ११०० किमी लांब गॅस पाइपलाइनचं निर्माण करणार आहे. यामुळे पाकिस्तान लिक्विफाइड गॅसच्या दिशेने जास्त टर्मिनल ऑपरेट करू शकेल, पाकिस्तान आणि रशिया यांच्यात झालेल्या करारानुसार, रशियन कंपनी कराचीच्या कासिम बंदरगाहपासून पंजाबच्या कसूरपर्यंत ११२२ किमी पाइपलाइनसाठी लिक्विड नैसर्गिक गॅस निर्माण करणार आहे.

या करारासंदर्भात पाकिस्तान सरकारने एक निवेदन जारी केले आहे. त्यात म्हटलं आहे की, हा प्रकल्प पाकिस्तान आणि रशिया यांच्यात आर्थिक सहकार्याच्या नव्या युगाला सुरुवात करेल. पाकिस्तानमध्ये रशियाने केलेली गुंतवणूक हे दोन्ही देशांमधील वाढत्या जवळकीचे एक संकेत आहे. काही दिवसांपूर्वीच रशियन सैन्य आणि पाकिस्तान आर्मी यांनीही संयुक्त सरावामध्ये भाग घेतला होता. या संयुक्त सरावावरून भारताने रशियाच्या सहभागावर तीव्र आक्षेप व्यक्त केला होता.

अहवालानुसार रशियन राष्ट्राध्यक्ष व्लादिमीर पुतीन यांनी स्वतः या प्रकल्पात रस दर्शविला होता. दोन्ही देश या कराराला आर्थिक आणि रणनीती भागीदारी बळकट करण्यासाठी महत्वपूर्ण पाऊल म्हणून सांगत आहेत. या करारामुळे अनेक दशकांनंतर रशियाचे पाकिस्तानमध्ये अस्तित्व असेल. यापूर्वी रशियाने तेल आणि गॅस विकास कंपनी आणि पाकिस्तान स्ट्रीट गिरण्या स्थापन करण्यासही मदत केली होती. पाकिस्तानच्या प्रकल्पात रशियाची भरीव गुंतवणूक भारताला कोणत्याही धक्क्यापेक्षा कमी नाही.

गेल्या काही वर्षांत भारताचा पारंपारिक आणि विश्वासू मित्र रशियासोबत पाकिस्तानची जवळीक वाढली आहे. शीत युद्धाच्या काळात पाकिस्तान रशियाविरोधी गटात सामील होता आणि रशिया भारताच्या अगदी जवळ होता. पण आता अमेरिकेसाठी पाकिस्तान तितकेसे महत्त्वपूर्ण नाही, यामुळे आता पाकिस्तान चीन आणि रशियाच्या जवळ जात आहेत. भारतदेखील आतापर्यंत आपल्या संरक्षण गरजांसाठी रशियावर अवलंबून होता आणि तेथून जवळजवळ सर्व शस्त्रे करार केले गेले होते. पण मागील काही काळात भारत इस्राईल आणि अमेरिकेशीही आपल्या संरक्षणविषयक गरजा भागवत आहे. जोपर्यंत भारत आणि अमेरिका यांच्यातील संबंध चांगले नव्हते तोपर्यंत रशिया भारतासाठी अधिक महत्त्वपूर्ण राहिला. पण आता तसे राहिले नाही.

पाकिस्तानची गॅस पाइपलाइन प्रकल्पात ५१ ते ७४ टक्के भागभांडवल असेल तर उर्वरित भाग रशियाचा असेल अशी माहिती पंतप्रधान इम्रान खान यांचे पेट्रोलियम व्यवहारांचे सल्लागार नदीम बाबर यांनी एका मुलाखतीत दिली आहे. पाकिस्तानची गॅस वितरण कंपनी सुई सदर्न गॅस कॉर्पोरेशन आणि सुई नॉर्दर्न गॅस पाइपलाइन लिमिटेडने या पाइपलाइनसाठी जमीन ताब्यात घेणे सुरू केले आहे. रशियन कंपनी प्रामुख्याने पाईपलाइनचे बांधकाम हाती घेईल.

पाकिस्तान नैसर्गिक वायूसाठी उदयोन्मुख बाजारपेठांपैकी एक आहे. पाकिस्तानमध्ये गॅस उत्पादनात घट झाली आहे त्यामुळेच इतर देशांकडून नैसर्गिक वायूची आयात करावी लागत आहे. तेल आणि गॅस साठ्यांच्या शोधासाठी पाकिस्तानने २० ब्लॉकचा लिलावदेखील सुरू केला असून त्यासाठी जानेवारी महिन्यात बोली लावण्यात येणार आहे. पाच वर्षांपूर्वी पाकिस्तानने प्रथम नैसर्गिक वायूचा माल मागविला होता. आता पाकिस्तानकडे दोन एलएनजी टर्मिनल आहेत.

बाबर यांनी ब्लूमबर्गला सांगितले की, पाकिस्तान दोन्ही टर्मिनलची पूर्ण क्षमता वापरली जात आहे, जेणेकरून हिवाळ्यात गॅसची मागणी पूर्ण होऊ शकेल. डिसेंबर महिन्यासाठी १२ एलएनजी मालवाहतूक आणि जानेवारी महिन्यासाठी ११ मालवाहतूक सुरक्षित ठेवण्यात आली आहे. येत्या काही वर्षांत एनर्गास आणि तबिर एनर्जीचे आणखी दोन एलएनजी टर्मिनल उघडले जातील असं त्यांनी सांगितले.

बाबर म्हणाले, पाकिस्तानने दररोज 700 दशलक्ष घनफूट एलएनजी गॅस निर्मितीचे अनेक करार केले आहेत. पाकिस्तानला पुढील पाच वर्षांसाठी एलएनजीसाठी आणखी कराराची आवश्यकता आहे की नाही, हे पंतप्रधान इम्रान खान वीज उत्पादक आणि ग्राहकांच्या मागणीकडे लक्ष दिल्यानंतर निर्णय घेतील. ते म्हणाले, जानेवारी २०२१ पासून पाकिस्तानने केवळ स्वच्छ इंधन युरो -5 डिझेलची आयात करण्याचा निर्णय घेतला आहे. त्याचवर्षी पाकिस्ताननेही पेट्रोलसंदर्भात असाच निर्णय घेतला होता. या महिन्यापासून पाकिस्तान दररोज १ increase० दशलक्ष घनफूट गॅस उत्पादन क्षमता वाढवण्याच्या विचारात आहे.