गुरू-शनी महायुती दर्शनाची अजूनही आठवडाभर संधी

डिसेंबरचे अवकाश निरभ्र : खगोलप्रेमींसाठी पर्वणी

कोल्हापूर : सूर्यास्तानंतरच्या आकाशात पश्चिमेला क्षितिजाच्या थोडे वर आलेल्या ‘गुरू- शनी या तेजस्वी ग्रहांच्या महायुती’च्या दर्शनाची संधी खगोलप्रेमींसाठी अजून आठवडाभर उपलब्ध असणार आहे. तब्बल ३९७ वर्षांनी या अतिशय दुर्मीळ खगोलीय घटनेचा साध्या डोळ्यांनी लाभ घेता येत आहे.

अवकाशातील या नाट्यमय घडामोडी पाहणाऱ्यांसाठी सोमवारची सायंकाळ म्हणजे एक पर्वणी ठरली. हे दोन्ही ग्रह एकमेकांच्या जवळ आल्याचा भास पाहणाऱ्यांना झाला. हे दोन ग्रह परस्परांपासून फक्त ०.१ अंश (सहा मिनिटे सहा आर्कसेकंद) इतक्या कमी अंतरावर म्हणजे ७३५ मिलियन किलोमीटर अंतरावर आले आहेत.

अजूनही येत्या आठवड्याभर सूर्यास्तानंतर लगेचच निरीक्षण केल्यास या अवकाशनाट्याचा आनंद मनमुरादपणे घेता येणार आहे, अशी माहिती खगोल अभ्यासक किरण गवळी आणि डॉ. राजेंद्र भस्मे यांनी दिली. सोमवारी (दि. २१) त्यांनी चंबुखडीच्या टेकडीवर दुर्बिणीतून तसेच साध्या डोळ्यांनी या दुर्मीळ युतीच्या दर्शनाचा कार्यक्रम घेतला होता. त्याचा लाभ डॉ. किरण भिंगार्डे ,डॉ. किरण जोशी, ‘आयटीआय’चे प्राचार्य मुंडासे यांच्यासह कोल्हापुरातील २०० खगोलप्रेमींनी घेतला.

कोट

गुरू आणि शनी या दोन ग्रहांची सध्या अवकाशात युती झाली. या दोन ग्रहांमधील अंतर जवळपास ४०० प्रकाशवर्षांनी सर्वांत कमी झाले आहे. गेल्या काही दिवसांपासून हे अंतर सातत्याने कमी होत आहे. सोमवारी हे अंतर सर्वांत कमी म्हणजे अवघे ०.१ अंश इतके झाले; त्यामुळे उघड्या डोळ्यांना हे दोन्ही ग्रह एक झाल्याचा आभास झाला.

- डॉ. राजेंद्र भस्मे

खगोल निरीक्षक, कोल्हापूर.

महायुतीचे दर्शन आता थेट साठ वर्षांनी

ही अनोखी महायुती सूर्यास्तानंतर रात्री आठ वाजेपर्यंत दिसली. २१ डिसेंबरला उत्तर गोलार्धात सूर्य दक्षिणेकडे मकरवृत्तापर्यत पोहोचला. सोमवारची रात्र सर्वांत मोठी म्हणजे १२ तास ५५ मिनिटांची; तर दिवस सर्वांत लहान म्हणजे ११ तास पाच मिनिटांचा होता. आता सूर्य उत्तरेकडे सरकू लागेल आणि २१ मार्चला तो विषुववृत्तावर असेल. त्यानंतर आणखी उत्तरेकडे सरकून सूर्य २१ जूनला कर्कवृत्ताजवळ पोहोचेल. या दिवशी उत्तर गोलार्धातील सर्वांत मोठा दिवस आणि सर्वांत लहान रात्र असते. यापूर्वी १६२३ मध्ये हे दोन ग्रह एकमेकांच्या इतके जवळ आले होते. त्यानंतर आता थेट साठ वर्षांनी म्हणजे १५ मार्च २०८० रोजी ते पुन्हा खूप जवळ येणार आहेत. त्यामुळे अनेकांच्या आयुष्यातील ही एकमेव संधी होती.

------------------------------------------------------

फोटो : २२१२२०२०-कोल-गुरु-शनी महायुती

(संदीप आडनाईक)