पन्हाळ्याचे दुर्लक्षित अश्नीस्तंभ आता जागतिक वारसास्थळात नोंद होणार

पन्हाळा : पन्हाळ्याच्या पायथ्याशी दुर्लक्षित आसणारे अश्नीस्तंभ आता जागतिक वारसास्थळात नोंद होत असल्याने पन्हाळ्याचे नाव आणखीनच उंचावले आहे

पन्हाळा वनविभागाने विशेष प्रस्ताव दाखल करून हे अश्नीस्तंभ जागतिक वारसास्थाळात नोंद करण्याच्या प्रक्रियेने वेग घेतल्याची माहिती परिक्षेत्र वनअधिकारी प्रियांका दळवी यांनी दिली. यासाठी कोल्हापूरचे मुख्य वनसंरक्षक डाॕॅ. क्लेमेंट बेन यांचे व भूगर्भशास्त्रज्ञ प्रा. पिष्टे यांच्या सहकार्याने हे शक्य झाले असल्याचे त्यांनी आवर्जुन सांगितले.

साधारण ७० लाख वर्षांपूर्वी पन्हाळा आणि मसाई पठाराची डोंगरमाला अस्तित्वात आली तेव्हा अश्नीस्तंभ ही रचना बनली, गरम असलेला शिलारस बेसॉल्ट प्रकारच्या काळ्या दगडात परावर्तित होऊन या रचनेचा हा समूह तयार झाला आहे. हवामान आणि भूगर्भीय हालचालींमुळे यातील माती आणि इतर गोष्टी यांची धूप होऊन हे अद्भुत, नैसर्गिक, आश्चर्यकारक दगड उघड्यावर आले. अगदी कोरून एकमेकांवर ठेवल्याप्रमाणे हे भल्या मोठ्या दगडांचे उंचच उंच असे नैसर्गिक दगडी खांब तयार झाले आहेत. दहा ते बारा किंवा जास्त दगड एकेका खांबात आहेत. हे भक्कमपणे उभे आहेत. यातील एका खांबात तर मधला दगड फुटून खांबातच सुंदर अशी खिडकी बनली आहे. अश्नीस्तंभाची उंची १५ फुटांपासून साधारणतः २५ फुटांपर्यंत आहे. अशीच आणखी एक शृंखला पन्हाळा ते मसाई पठार या दरम्यान आहे; पण ती एकदम लहान आहे. एका रांगेतील दोन पठारांना जोडणाऱ्या चिंचोळ्या भागात अशी रचना दिसून येते. पूर्ण जगात अशा तीनच रचना आहेत. आयर्लंडमध्ये डेविल्स रॉक्स, कर्नाटकमध्ये मेरी आयर्लंडवरील रचना आणि पन्हाळ्याजवळील ही अश्नीस्तंभ रचना. पन्हाळ्या व्यतिरिक्त दोन्ही ठिकाणी या रचना समुद्रकिनारी आहेत. त्यांचे दिसणे वेगळे आहे; पण पन्हाळ्याजवळील रचना पूर्णपणे भिन्न दिसते. इथे नैसर्गिक गुहाही आहेत.

पन्हाळा वनविभागाने या ठिकाणी चढाई करण्यास, गुरे चारण्यास मनाई केली आहे. आता या ठिकाणी हे अश्नीस्तंभ पाहण्यासाठी विशेष योजना करण्यात येईल, अशी माहिती वनाधिकारी प्रियांका दळवी यांनी दिली. ज्वालामुखी, शिलारस, बेसॉल्ट यांचा भरपूर सखोल अभ्यास या ठिकाणी केला जाऊ शकतो. सह्याद्रीच्या रांगेतील ही भौगोलिक वैशिष्ट्ये नक्कीच पाहिली व जपली पाहिजेत. अश्नीस्तंभ पाहण्यासाठी पन्हाळा ते बांदिवडे हे अंतर सात किलोमीटर आहे आणि कोल्हापूरवरून बांदिवडे २५ किलोमीटर अंतर आहे. बांदिवडेच्या अलीकडे उजव्या बाजूला हे अश्नीस्तंभ दिसून येतात.

फोटो ................ अश्नीस्तंभाचे विविध पैलू