महाराष्ट्र गुजरात सीमेवर घोर नृत्योत्सव

महाराष्ट्र गुजरात सीमेवरील पालघर जिल्ह्याच्या डहाणू आणि तलासरी तालुक्यांमध्ये दिवाळीनिमित्त घोर या नृत्योत्सवास प्रारंभ झाला

अनिरुद्ध पाटील,

डहाणू/बोर्डी- महाराष्ट्र गुजरात सीमेवरील पालघर जिल्ह्याच्या डहाणू आणि तलासरी तालुक्यांमध्ये दिवाळीनिमित्त घोर या नृत्योत्सवास प्रारंभ झाला आहे. धनत्रयोदशीच्या दिवशी या नृत्याला सुरु वात होऊन बलिप्रतिपदेला सांगता होते. येथील स्थानिक गुजराती भाषिक समाजात घोर नृत्योत्सवाला मानाचे स्थान असून हा आविष्कार पाहण्यासाठी दरवर्षी पर्यटक दाखल होतात.
घोर हे पारंपरिक वाद्य आहे. लोखंडी सळईच्या रिंगणात घुंगरू घातलेले वाद्य हाताच्या मुठीत घेऊन वाजविले जाते.हा पुरुषप्रधान नाचप्रकार असून जोडीदाराच्या साह्याने घोरीच्या तालावर दोन ते तीन प्रकारे फेर धरून नाच केला जातो. एका समूहात बारा ते पंधरा जोड्या असतात. डोक्यावर फेटा, अंगात बनीयन घातल्यानंतर छातीवर नक्षीदार विणकाम करून त्यावर झेंडूच्या माळांनी पुरु षाला सजवलं जातं. कमरेला घुंगरू आणि पांढर्या धोतरामुळे व्यक्तिमत्व रुबाबदार दिसते. तर डोळ्यात काजळ घातल्याने सौंदर्यात भर पडते. एका हातात दांडिया आणि दुसऱ्या हातात मोरपंखाचा गुच्छा असतो, त्यांना घोरया म्हणतात. बगळी( 8 ते 10 फुट उंच बांबूच्या टोकावर कापडाने बनवलेली बगळ्यांची जोडी) मध्यभागी धरली जाते. कवया (गायक) पारंपरिक गाण्याच्या तालावर दोन ते तीन प्रकारे नाच केला जातो. कवया गाणे गाताना गणपती, राम-कृष्ण आणि ग्रामदैवतांची स्तुतीपर कवने गातो. पारतंत्र्यकाळात इंग्रजांविरूद्ध स्वकीयांना जागृत करण्यासाठी तसेच संयुक्त महाराष्ट्राच्या चळवळीतिह प्रेरणा देण्यासाठी गायली जात होती. घोर नृत्योत्सवाचा माध्यमातून कवया शाहिरांनी भूमिका बजावत असल्याची माहिती घोलवड येथील जयप्रकाश बारी या कवयाने लोकमतला दिली.
>घोर हे पारंपरिक वाद्य
धनत्रयोदशीच्या दिवशी मंडली मातेच्या (सरस्वती देवीच्या) विधिवत पूजेने घोर नृत्योत्सवाला प्रारंभ झाला आहे. नरकचतुर्दशी, लक्ष्मीपूजन आणि बलिप्रतिपदेला रात्री घोर नृत्योत्सवाची सांगता होते. समजबांधवाच्या अंगणात, मंदिर आणि ग्रामदैवतांच्या ठिकाणी नृत्य केला जातो. हा नृत्यप्रकार पाहण्यासाठी पर्यटक अभ्यासकांची गर्दी जमते. चिखले गावतील बाबुराव जोंधळेकर, तुकाराम मोठे, प्रदीप मोठे हे कवये पंचक्र ोशीत प्रसिद्ध आहेत.