शेतकऱ्यांनाे, कापूस विकण्याची घाई करू नका; आवक १२.३८ टक्क्यांनी घटली

पेरणीक्षेत्र वाढूनही उत्पादन घटण्याचा अंदाज

नागपूर : देशभरातील बाजारात १ ऑक्टाेबर ते ७ डिसेंबर या काळातील कापसाची आवक किमान १२.३८ टक्क्यांनी घटली आहे. या काळात मागील हंगामाच्या तुलनेत किमान ९५ लाख गाठी कापूस देशभरातील बाजारात येणे अपेक्षित असताना ४९ लाख ६७ हजार ७०० गाठी कापूस बाजारात आला आहे. सन २०२१-२२ च्या हंगामात याच काळात ८२ लाख २१ हजार गाठी कापूस बाजारात आला हाेता. यावर्षी कापसाचे पेरणीक्षेत्र १० लाख हेक्टरने वाढले असताना उत्पादन घटण्याचा अंदाज अभ्यासकांनी व्यक्त केला आहे.

सन २०२१-२२ च्या हंगामात (१ ऑक्टाेबर ते १० सप्टेंबर या काळात) देशभरात एकूण ३६२ लाख गाठी कापसाचे उत्पादन हाेणार असल्याचा अंदाज काॅटन असाेसिएशन ऑफ इंडियाने व्यक्त केला हाेता. या काळात बाजारात ३०७.६ लाख गाठी कापसाची आवक झाल्याने ५४.४ लाख गाठी कापसाचे उत्पादन कमी झाल्याचे स्पष्ट झाले.

सन २०२२-२३ च्या हंगामात देशभरात ३७५ लाख गाठी कापसाचे उत्पादन हाेणार असल्याचा अंदाज काॅटन असाेसिएशन ऑफ इंडियाने व्यक्त केला हाेता. नंतर ३४५ लाख गाठी कापसाचे उत्पादन हाेणार असल्याचे स्पष्ट केले. या हंगामात २९० ते ३०० लाख गाठी कापसाचे उत्पादन हाेणार असल्याचा अंदाज बाजार तज्ज्ञांनी व्यक्त केला आहे. इतर देशांसाेबतच भारतातही कापसाच्या उत्पादनात घट हाेणार असल्याचे संकेत मिळत असल्याने शेतकऱ्यांनी कापूस विकण्याची घाई न करता, टप्प्याटप्प्याने कापूस विकावा व बाजारातील कापसाची आवक स्थिर ठेवावी, असे आवाहन अभ्यासकांनी केले आहे.

देशभरातील कापसाची आवक (१ ऑक्टाेबर ते ७ डिसेंबर) (गाठी) राज्य सन-२०२१ सन-२०२२

• पंजाब - २,७४,००० - ६९,३००
• हरयाणा - ४,८५,००० - ३,००,०००
• राजस्थान - १०,३६,००० - ९,३३,०००
• गुजरात - २१,००,५०० - १५,३५,०००
• महाराष्ट्र - १७,७३,००० - ६,२७,०००
• मध्य प्रदेश - ६,६६,००० - ४,०६,०००
• तेलंगणा - ७,३४,५०० - २,९२,५००
• आंध्र प्रदेश - ३,३६,००० - ३,१३,८००
• कर्नाटक - ६,४६,५०० - ४,०४,०००
• तामिळनाडू - ३१,५०० - ६०,१००
• ओडिशा - ५१,००० - २७,०००

इतर - ६०,००० - ००,०००
एकूण - ८२,२१,००० - ४९,६७,७०००

देशातील कापसाचे पेरणीक्षेत्र (लाख हेक्टरमध्ये)

सन - २०२१-२२ - ११५
सन - २०२२-२३ - १२५

शेतकऱ्यांनी ‘स्टाॅकिस्ट’ व्हावे!

आर्थिकदृष्ट्या बाजारातील कापूस साठवणूक क्षमता सध्या संपली आहे. कापसाची आवक वाढल्यास बाजारातील आर्थिक दबाव वाढू शकताे. अशा परिस्थितीत दर काेसळण्याची भीती असते. हा आर्थिक दबाव वाढू नये, यासाठी शेतकऱ्यांनीच स्वत: स्टाॅकिस्ट हाेऊन बाजारातील कापसाची आवक स्थिर ठेवणे गरजेचे आहे.

कापसाची मागणी व पुरवठा

एक जिन पूर्ण क्षमतेने चालवायला राेज किमान एक हजार क्विंटल कापसाची आवश्यकता असते. परंतु, राेज १५० ते २०० क्विंटल कापूस मिळत आहे. त्यामुळे आठवड्यातून केवळ एक ते दीड दिवस जिन चालवावा लागताे, अशी माहिती जिनिंग प्रेसिंगच्या मालकांनी दिली.

भारतासाेबत जागतिक पातळीवर कापसाचे उत्पादन कमी हाेणार असल्याचे संकेत मिळत आहेत. कमी उत्पादनामुळे दर निश्चितच वाढू शकतात. त्यामुळे शेतकऱ्यांनी घाई न करता गरजेपुरता कापूस विकावा. उर्वरित कापूस टप्प्याटप्प्याने विकावा.

- गाेविंद वैराळे, माजी सरव्यवस्थापक, कापूस पणन महासंघ, महाराष्ट्र.

कापसाच्या दरात थोडा चढ-उतार असला तरी दर स्थिर राहतील. आवक वाढली तर दर कोसळतील. सध्या सरकीचे दर कमी झाल्याने कापसाच्या दरावर परिणाम झाला आहे. मात्र, शेतकऱ्यांनी न घाबरता बाजारातील कापसाची आवक स्थिर ठेवावी.

- विजय निवल, माजी सदस्य, कॉटन ॲडव्हायझरी बोर्ड.