नागपुरात रक्ताची टंचाई; रक्तपेढ्यांची हाक

सध्याच्या स्थितीत मेडिकलमध्ये केवळ ४६, मेयोमध्ये १०७ तर सुपर स्पेशालिटी हॉस्पिटलमध्ये १५५ रक्त पिशव्या उपलब्ध आहेत. काही दिवस पुरेल एवढाच हा साठा असल्याने ‘रक्त देता का रक्त’ अशी आर्त हाक या रक्तपेढ्यांनी दिली आहे.

ठळक मुद्देमेयो, मेडिकल, डागामध्ये मोजकाच रक्तसाठा

सुमेध वाघमारे ।
लोकमत न्यूज नेटवर्क
नागपूर : लोकांनी स्वत:हून पुढाकार घेऊन रक्तदान केल्यास रक्ताची टंचाई कधीच पडणार नाही, हे माहीत असतानाही फार कमी लोक स्वत:हून समोर येतात. यातच उन्हाळ्यात रक्तदान शिबिरांची कमी झालेली संख्या व गैरसमजुतीमुळे रक्तदानाचा टक्का घसरतो. या वर्षी अशीच स्थिती निर्माण झाल्याने शासकीय रक्तपेढ्या अडचणीत आल्या आहेत. सध्याच्या स्थितीत मेडिकलमध्ये केवळ ४६, मेयोमध्ये १०७ तर सुपर स्पेशालिटी हॉस्पिटलमध्ये १५५ रक्त पिशव्या उपलब्ध आहेत. या तिन्ही रुग्णालयात प्रत्येकी रोज ३० ते ५० वर रक्तपिशव्यांची गरज असते. यामुळे काही दिवस पुरेल एवढाच हा साठा असल्याने ‘रक्त देता का रक्त’ अशी आर्त हाक या रक्तपेढ्यांनी दिली आहे.
शासकीय वैद्यकीय महाविद्यालय व रुग्णालय (मेडिकल), इंदिरा गांधी शासकीय वैद्यकीय महाविद्यालय व रुग्णालय (मेयो), डागा रुग्णालय, सुपर स्पेशालिटी हॉस्पिटल यासह रुग्णांना अत्याधुनिक आणि दर्जेदार सुविधा देणारी ४०० वर खासगी रूग्णालये आहेत. यामुळे विदर्भच नाहीतर छत्तीसगड, मध्य प्रदेशातून, तेलंगणा येथून रुग्णांचा ओढा नागपूरकडे वाढला आहे.
यात प्रामुख्याने गंभीर आजार, अपघात आणि बाळंतपणाच्या रुग्णांची संख्या अधिक असते. यांना रक्तपुरवठा करणाऱ्या चार शासकीयसह नऊ खासगी रक्तपेढ्या आहेत. परंतु सर्वच ठिकाणी जेमतेम रक्ताचा साठा उपलब्ध आहे.विशेषत: ‘निगेटीव्ह’ ग्रुपच्या रक्ताची चणचण आहे. काही रक्तपेढ्या ‘निगेटीव्ह’ ग्रुपचा रक्तदाता उपलब्ध करून देण्याच्या अटीवरच या ग्रुपचे रक्त दिले जात असल्याची माहिती आहे. इतर ग्रुपमध्ये ‘एबी’, ‘ओ’ व ‘बी’ पॉझिटीव्ह रक्ताचा साठाही जेमतेम असल्याची माहिती आहे.

मेडिकलमध्ये केवळ ४६ रक्तपिशव्या
मेडिकलमध्ये रोज ५०वर रक्तपिशव्यांची गरज भासते, परंतु सध्याच्या स्थितीत केवळ ४६ रक्तपिशव्या उपलब्ध असल्याची माहिती आहे. यातही ‘ए निगेटिव्ह’च्या तीन, ‘बी पॉझिटीव्ह’च्या आठ, ‘बी निगेटिव्ह’च्या चार व ‘ओ निगेटिव्हच्या केवळ तीन रक्तपिशव्या शिल्लक आहेत. मेयोमध्येही ‘ए, ‘ओ’, ‘एबी’ या रक्त गटातील ‘पॉझिटिव्ह’ व ‘निगेटिव्ह’च्या प्रत्येकी तीन-चार रक्तपिशव्याच आहेत. डागामध्ये याहून कठीण स्थिती असल्याचे समजते. त्यातुलनेत सुपर स्पेशालिटी हॉस्पिटलमध्ये परिस्थती सामान्य आहे. येथे १५५ रक्तपिशव्या आहेत.

स्वयंस्फूर्तीने रक्तदान करा
शहरात विदर्भच नाही तर आजूबाजूच्या राज्यातून रुग्ण उपचारासाठी येतात. त्यांच्या रक्ताची निकड भागविण्याची जबाबदारी रक्तपेढ्यांवर आली आहे. परंतु लोकसंख्येच्या तुलनेत आवश्यक रक्तसाठा उपलब्ध होत नाही. उन्हाळ्यात महाविद्यालयांना सुट्या, लग्नसराई यामुळे रक्तदान शिबिरे कमी होत असल्याने याचाही फटका बसतो. रक्त ही एक अशी गोष्ट आहे ज्यासाठी मनुष्यावरच अवलंबून रहावे लागते. कुणीतरी रक्तदान शिबिर आयोजित करेल व आपण रक्तदान करू अशी प्रतीक्षा न करता नागरिकांनी स्वयंस्फूर्तीने समोर येऊन रक्तदान करावे.
-डॉ. संजय पराते, विभाग प्रमुख, रक्तपेढी मेडिकल

मागणी हजाराची, मिळतात ३०० पिशव्या
उन्हाळी सुट्या असल्याने अनेक रक्तदाते बाहेरगावी जातात. या दिवसांत रक्तदान शिबिरे कमी झालेली असतात. उन्हाळ्यात रक्तदान केल्याने शरीराला नुकसान होईल किंवा बाहेर पडल्यावर लगेच चक्कर येईल अशा प्रकारचे गैरसमज असल्याने अनेक जण रक्तदान करण्यास कचरतात. याचा फटका रक्तपेढ्यांना व रुग्णांना बसतो. शहरात साधारण एक हजार रक्तपिशव्यांची मागणी असताना स्वत:हून रक्तदान करणाऱ्यांकडून किंवा रुग्णांच्या नातेवाईकांकडून दिवसाकाठी २००-३०० रक्तपिशव्यांचा पुरवठा होत असल्याची माहिती आहे.