मनपातील सत्तासमीकरण अपक्षांच्या मतावर

राज्य सरकारने महापालिका निवडणुका बहुसदस्यीय प्रभाग पद्धतीने करण्याचा निर्णय घेतला आहे.

चार सदस्यीय प्रभागाची व्यूहरचना : कमी टक्केवारीत मिळाली भाजपला सत्ता
गणेश हूड नागपूर
राज्य सरकारने महापालिका निवडणुका बहुसदस्यीय प्रभाग पद्धतीने करण्याचा निर्णय घेतला आहे. चार सदस्यीय प्रभाग पद्धतीचा भाजपला अधिक लाभ होईल, या हेतूने हा निर्णय घेण्यात आला आहे. परंतु नागपूर महापालिकेच्या २०१२ च्या निवडणुकीत अपक्षांना साडेतीन लाखांहून अधिक मते मिळाली होती. आगामी निवडणुकीत अपक्ष उमेदवारांची संख्या मोजकीच राहणार असल्याने या मतांच्या कौलावर महापालिकेतील सत्तासमीकरण ठरणार आहे.
चार सदस्यीय प्रभाग पद्धतीत अपक्ष व छोट्या पक्षांच्या उमेदवारांना निवडणूक अवघड जाईल असा अंदाज आहे. एक ा प्रभागात ६० ते ७० हजार मतदार असल्याने ही एक मिनी विधानसभा निवडणूकच ठरणार आहे. या निवडणुकीचा खर्च प्रचंड वाढणार आहे. अपक्ष म्हणून निवडणूक लढण्याची इच्छा असली तरी आर्थिकदृष्ट्या सक्षम असणारेच ही निवडणूक लढू शकतील. त्यामुळे अपक्ष व लहान पक्षाच्या उमेदवारांची संख्या मोजकीच राहणार आहे.
पक्षाची परंपरागत मते फारसी बदलत नसतात. त्यामुळे गेल्या निवडणुकीत मिळालेल्या मतांचा विचार करता भाजपला काँग्रेसपेक्षा ९७७३८ मते अधिक मिळाली होती. भाजप-शिवसेना युतीचा विचार केला तर दोन्ही पक्षांना ६७८९१४ तर काँग्रेस-राष्ट्रवादी काँग्रेसला ६०८३६० मते मिळाली होती. युती व आघाडीच्या मतातील अंतर केवळ ७०५५४ इतके आहे. त्यामुळे अपक्ष व लहान पक्षांना मिळालेल्या मतांचा कौल या निवडणुकीत कुणाच्या बाजूने जातो, यावर सत्तासमीकरण ठरण्याची शक्यता आहे.
२०१२ मध्ये दोन सदस्यीय प्रभाग पद्धतीने निवडणूक झाली होती. यात २०,६७,८०९ मते वैध ठरली होती. ७२ प्रभागातून १४५ उमेदवार निवडून आले होते. यात भाजपला ६,१३,७४९ मते पडली. त्यांचे ६२ उमेदवार निवडून आले होते. भाजपला ३२ टक्के मते मिळाली असतानाही अपक्षांच्या पदतीने नागपूर महापालिकेतील सत्ता काबीज केली होती. या निवडणुकीत भाजपला मिळालेल्या मतांच्या तुलनेत निम्मेहून अधिक ३,६५,८३९ मते मिळूनही केवळ १० अपक्ष निवडून आले होते.
एकूण मताचा विचार करता २०,६७,८०९ मतापैकी १४,५३,७७० मते इतर पक्षांना मिळाली होती. यात काँग्रेसला ५१६०३१, राष्ट्रवादी काँग्रेस ९२३२९, बसपाला २०३५९७, शिवसेना ६५१७५, मनसे ४७९४४, भाकप २३२०, माकप ३०४, समाजवादी पार्टी ६९२०,जनता दल युनायटेड ५६०७ इतर राज्यस्तरीय पक्षांना १७५३५, आघाडीच्या उमेदवारांना १३४२१६ मते मिळाली होती. एकूण मिळालेल्या मतांच्या टक्केवारीचा विचार करता अगामी निवडणूक कुणालाही सोपी नसल्याचे चित्र आहे.

विकास योजनांवर भर
केंद्र व राज्य सरकारच्या माध्यमातून राबविल्या जात असलेल्या विविध योजना व शहरात हाती घेण्यात आलेल्या विकास कामांचा प्रचार करण्यावर भाजपचा भर राहील. परंतु या योजनांचा सर्वसामान्यांना थेट लाभ मिळत नाही. त्यामुळे महापालिका निवडणुकीवर याचा प्रभाव कितपत राहील, हा प्रश्नच आहे.
नकारात्मक वातावरणाचा फटका
केंद्र व राज्य सरकाराच्या धोरणामुळे बाजारपेठेवर झालेला परिणाम यामुळे भाजपला साथ देणाऱ्या व्यापारी वर्गात असलेली नाराजी, तसेच सत्ताधारी पक्षाविषयी सर्वसामान्यांत नकारात्मक भावना निर्माण होते. महापालिकेत गेल्या काही वर्षापासून भाजप सत्तेवर आहे. त्यातच मालमत्ता व पाणीकरातील दरवाढीचा फटका बसण्यची शक्यता नाकारता येत नाही.