जागतिक थॅलेसेमिया दिन : थॅलेसेमिया घेऊन जन्माला येतात दरवर्षी १२ हजार मुले

देशाच्या लोकसंख्येच्या तुलनेत तीन ते चार टक्के रुग्ण हे थॅलेसेमियाचे वाहक असतात. २५ व्यक्तींमध्ये थॅलेसेमियाचा एक मेजर रुग्ण आढळून येतो. वर्षाला थॅलेसेमिया मेजरचे १२ हजार बाळ जन्माला येतात. हे थांबविणे सहज सोपे आहे. परंतु याबाबत फारशी जनजागृती नाही. महत्त्वाचे म्हणजे, शासकीय रुग्णालयात याबाबतची तपासणीच होत नाही, अशी खंत थॅलेसेमिया व सिकलसेल सेंटरचे संचालक व बालरोग तज्ज्ञ डॉ.विंकी रुघवानी यांनी बोलून दाखविली.

ठळक मुद्देविंकी रुघवानी : देशात दोन लाख थॅलेसेमिया मेजर रुग्ण

लोकमत न्यूज नेटवर्क
नागपूर : देशाच्या लोकसंख्येच्या तुलनेत तीन ते चार टक्के रुग्ण हे थॅलेसेमियाचे वाहक असतात. २५ व्यक्तींमध्ये थॅलेसेमियाचा एक मेजर रुग्ण आढळून येतो. वर्षाला थॅलेसेमिया मेजरचे १२ हजार बाळ जन्माला येतात. हे थांबविणे सहज सोपे आहे. परंतु याबाबत फारशी जनजागृती नाही. महत्त्वाचे म्हणजे, शासकीय रुग्णालयात याबाबतची तपासणीच होत नाही, अशी खंत थॅलेसेमिया व सिकलसेल सेंटरचे संचालक व बालरोग तज्ज्ञ डॉ.विंकी रुघवानी यांनी बोलून दाखविली. 

जागतिक थॅलेसेमिया दिनाच्या पूर्वसंध्येवर ते ‘लोकमत’शी बोलत होते. डॉ. रुघवानी म्हणाले, थॅलेसेमिया आनुवंशिक व्याधी आहे. थॅलेसेमियाचे तीन प्रकार आहेत. यात आजाराची व्यक्ती वाहक असते, ‘इंटरमिडीया’ असते व ‘मेजर’ (घातक) असते. दोन ‘थॅलेसिमिया मायनर’ पीडित स्त्री-पुरुष यांच्यापासून जन्म घेणारे अपत्य ‘थॅलेसेमिया मेजर’ पीडित असू शकते. या आजारात लहान मुलांमध्ये हिमोग्लोबीनची निर्मिती थांबते व त्यांना वारंवार रक्त द्यावे लागते. अशा स्थितीतील हा आजार गंभीर होतो. यात प्रामुख्याने लोहची कमतरता असते. दुसरीकडे वारंवार रक्त दिल्याने लोहची मात्रा आवश्यकतेपेक्षा जास्त वाढते. यामुळे हा आजार गंभीर होतो. भारतात या आजाराच्या वाहकांची संख्या सुमारे तीन कोटीवर आहे. यात थॅलेसेमियाचा घातक (मेजर) प्रकारातील सुमारे दोन लाख रुग्ण आहेत. या आजारातील रुग्णांची मृत्यूसंख्या कमी करायची असेल, तर प्रत्येक रुग्णाला योग्य उपचार, औषध व सोयी मिळणे आवश्यक आहे
मेजर व्याधीचे स्वरूप
अ‍ॅनेमियाचीच ही एक व्याधी आहे. या रुग्णांच्या शरीरात हिमोग्लोबीनची निर्मिती होत नाही. जन्मत:च अशी मुले सामान्यत: सारखीच असतात. वयाच्या ३ ते १८ व्या महिन्यात मुलांमध्ये या आजाराची लक्षणे दिसतात. या मुलांची त्वचा पिवळट दिसते. मुले नीट खातपीत नाहीत. उलट्यांचे प्रमाण वाढते. परिणामी पुढील आठ वर्षांमध्ये रुग्णाला मृत्यू होऊ शकतो. या रोगावर महागडा ‘अस्थिमज्जा प्रत्यारोपण’ (बोनमॅरो ट्रान्सप्लांट) हा उपचार आहे. परंतु देशात मोजक्याच ठिकाणी हा उपचार होतो.
औषधांची समस्या सुटली, चाचणी आवश्यक
थॅलेसेमियाच्या रुग्णांना मेयो, मेडिकलसह आता डागा रुग्णालयातूनही औषध मिळत आहे. परंतु या शासकीय रुग्णालयांत थॅलेसेमियाची गर्भजल तपासणी होत नाही. खासगी केंद्रावर ही तपासणी महागडी आहे, यामुळे अनेक जण ती करीत नाही.
नॅट टेस्टेड ब्लड आवश्यक
थॅलेसेमियाच्या रुग्णांना वारंवार रक्ताची गरज भासते. शासकीय रक्तपेढीतून हे रक्त मोफत मिळत असले तरी ते होल ब्लड असते. यामुळे ‘एचआयव्ही’ व ‘हेपॅटायटिस’ सारख्या रोगाचा संक्रमणाची भीती असते, हे टाळण्यासाठी सरकारतर्फे थॅलेसिमियाच्या रुग्णांना ‘नॅट टेस्टेड ब्लड’ देण्यात यावे, अशी मागणी आहे.
विवाहपूर्व थॅलेसीमियाची चाचणी करा
दोन ‘थॅलेसिमिया मायनर’ पीडित स्त्री-पुरुष यांच्यापासून जन्म घेणारे अपत्ये अत्यंत घातक थॅलेसीमिया पीडित होऊ शकते. ज्यामुळे जीवहानी होण्याची भीती असते. याकरिता प्रत्येक व्यक्तीने विवाहपूर्व किंवा ज्या विवाहित स्त्री-पुरुष अपत्यासाठी इच्छुक आहेत, अशा व्यक्तींनी थॅलेसीमिया मायनरची रक्त चाचणी करावी, असे आवाहनही डॉ. रुघवानी यांनी केली.