‘झिरो माईल’ संकटात

स्मार्ट सिटी म्हणून नागपूरचा विकास होत असल्याचे सांगितले जात आहे. परंतु शहराला स्मार्ट करीत असतानाच शहरातील ऐतिहासिक वास्तू मात्र दुर्लक्षित होत असल्याचे चित्र सध्या दिसून येत आहे.

ठळक मुद्देकसा जपणार ऐतिहासिक वारसा : मुख्य दगडाला पडल्या भेगा

लोकमत न्यूज नेटवर्क
नागपूर : स्मार्ट सिटी म्हणून नागपूरचा विकास होत असल्याचे सांगितले जात आहे. परंतु शहराला स्मार्ट करीत असतानाच शहरातील ऐतिहासिक वास्तू मात्र दुर्लक्षित होत असल्याचे चित्र सध्या दिसून येत आहे. याच दुर्लक्षामुळे नागपूरची ओळख असलेल्या झिरो माईलची सध्या दुर्दशा झालेली आहे.
झिरो माईलचे चिन्हांकन नागपुरात असल्यामुळे, हे शहर भारताचा केंद्रब्ािंदू आहे. हे चिन्हांकन भारताच्या मध्यवर्ती बिंदूचे चिन्ह आहे. अंतर मोजण्यासाठी ब्रिटिश राज्यकर्त्यांनी येथे झिरो माईल स्टोन उभारला होता. या झिरो माईल स्टोनचे स्वरूप चार घोडे आणि एक स्तंभ असे आहे. ते वाळूच्या दगडांनी बनलेले आहे. विधानभवनाच्या नैऋत्येकडे ते आहे. नागपूर हे भारताचे मध्यवर्ती शहर आहे, असे समजून ब्रिटिश राज्यकर्त्यांनी हे ठिकाण निश्चित केले आणि तिथे झिरो माईल स्टोन उभारला.
हे शहर देशाचे मध्यवर्ती शहर असल्याने नागपूरला दुसरे राजधानीचे शहर करण्याचीही त्यांची योजना होती. झिरो माईलवरील नोंदीनुसार ते १९०७ मध्ये उभारण्यात आलेले आहे. येथून हैदराबाद, सिवनी, जबलपूर, रायपूर हे अंतर माईलनुसार नोंदविण्यात आलेले आहे. झिरो माईल हे शहराचीच नव्हे तर देशाची एक ओळख आहे. त्यामुळे ते पर्यटनाच्या दृष्टीनेही महत्त्वाचे ठिकाण आहे. प्रशासनातर्फे या परिसराचे सौंदर्यीकरण करण्यात आले होते. परंतु त्याला आता कित्येक वर्षे लोटली आहे. सौंदर्यीकरण करताना येथे चार घोडे उभारण्यात आले होते. त्या घोड्यांचे पाय आता तुटले आहेत. त्याला ठिकठिकाणी तडे गेले आहेत. सुरक्षा भिंतीलाही तडे गेले आहेत. सौंदर्यीकरण करण्यात आलेली बाग कधीचीच सुकली आहे. इतकेच नव्हे तर झिरो माईल स्टोनच आता धोक्यात आला आहे.
मेट्रो रेल्वे अंतर्गत होणार सौंदर्यीकरण
‘झिरो माईल’च्या देखभाल दुरुस्तीचे काम अगोदर नागपूर सुधार प्रन्यासकडे होते. मध्यंतरी राज्य शासनाने सुद्धा याच्या विकासाची योजना आखली होती परंतु दरम्यानच्या काळात नागपूरमध्ये मेट्रो रेल्वेची योजना आली. मेट्रोचे काम सध्या जोरात सुरू आहे. मेट्रो रेल्वेसोबतच झिरो माईलच्याही विकासाची योजना आहे. यासाठी झिरो माईल हे मेट्रो स्टेशन राहणार आहे. हे स्टेशन शहरातील एक प्रमुख आकर्षण ठरणार आहे. यासोबतच हेरिटेज वॉकसह एकूणच झिरो माईलच्या परिसराचा अत्याधुनिक विकास करण्याची योजना आहे, असे अधिकृत सूत्रांकडून सांगितले जाते. परंतु ही योजना सुरू होईल तेव्हा होईल आज मात्र झिरो माईलचे स्मारक (स्टोन) धोक्यात आहे. ते वाचवणार कोण व कसे, हा मुख्य प्रश्न आहे.
तक्रार आल्यास निर्देश देणार
जिल्हा हेरिटेज कमिटीकडे देखभाल दुरुस्तीची जबाबदारी नाही. परंतु एखाद्या ऐतिहासिक वास्तूच्या दुरावस्थेबाबत काही तक्रार असेल तर निश्चितच समितीच्या बैठकीत त्यासंबंधीची दखल घेऊन संबंधित संस्थेला त्याकडे लक्ष देण्याचे निर्देश दिले जातील.
- सुप्रिया थूल , सदस्य सचिव,
जिल्हा हेरिटेज समिती.