६६१ अपक्षांचा मेळा, निवडून आले सोळा

आर्थिक पाठबळ आणि मनुष्यबळ असेल; पण कुठल्याही राजकीय पक्षाचा झेंडा हाती नसेल तर उमेदवाराची निवडणुकीमध्ये अडथळ्याची शर्यत पार करताना दमछाक होते. महाराष्ट स्थापनेपासून झालेल्या बारा विधानसभा निवडणुकांमध्ये नाशिक जिल्ह्यातून ६६१ उमेदवारांनी अपक्ष म्हणून नशीब अजमावले; परंतु त्यातील केवळ १६ उमेदवारांनाच विधानसभेची पायरी चढण्याचे भाग्य प्राप्त झाले आहे.

नाशिक : आर्थिक पाठबळ आणि मनुष्यबळ असेल; पण कुठल्याही राजकीय पक्षाचा झेंडा हाती नसेल तर उमेदवाराची निवडणुकीमध्ये अडथळ्याची शर्यत पार करताना दमछाक होते. महाराष्ट स्थापनेपासून झालेल्या बारा विधानसभा निवडणुकांमध्ये नाशिक जिल्ह्यातून ६६१ उमेदवारांनी अपक्ष म्हणून नशीब अजमावले; परंतु त्यातील केवळ १६ उमेदवारांनाच विधानसभेची पायरी चढण्याचे भाग्य प्राप्त झाले आहे.
महाराष्टची स्थापना झाल्यानंतर १९६२ मध्ये पहिल्या विधानसभा निवडणुकीत १२ मतदारसंघ अस्तित्वात होते. त्यात २३ अपक्ष उमेदवार निवडणूक रिंगणात होते. पहिल्या निवडणुकीत मात्र मतदारांनी अपक्षांकडे पाठ फिरवित सर्वच्या सर्व कॉँग्रेस उमेदवारांना कौल दिला. १९६७ मध्ये झालेल्या निवडणुकीत अपक्षांची संख्या घटून १९वर आली होती. या निवडणुकीतही आठ ठिकाणी काँग्रेसला मतदारांनी पसंती दिली तर उर्वरित मतदारसंघात अन्य पक्षांचे उमेदवार निवडून आले होते. याहीवेळी मतदारांनी अपक्षांना नाकारले होते. १९७२मध्ये मात्र २३ अपक्ष उमेदवार रिंगणात उतरले आणि त्यात देवळालीतून निवृत्ती गायधनी, निफाडमधून दुलाजी पाटील, येवल्यातून निवृत्ती भोरकडे आणि चांदवडमधून जनार्धन आहेर या अपक्षांनी बाजी मारली. जिल्ह्यात अपक्ष म्हणून निवडून येण्याचा पराक्रम या चार उमेदवारांनी केला. १९७८मध्ये झालेल्या निवडणुकीतही ५० उमेदवार अपक्ष म्हणून रिंगणात उतरले त्यापैकी पुन्हा एकदा चार अपक्ष निवडून आले. त्यात देवळालीतून बाबुलाल अहिरे, सिन्नरमधून सूर्यभान गडाख, येवल्यातून जनार्धन पाटील, तर नांदगावमधून कन्हय्यालाल नहार यांचा समावेश होता. १९८०च्या निवडणुकीत ४० अपक्षांमधून केवळ शांतारामबापू वावरे या एकमेव अपक्ष उमेदवाराने नाशिक मतदारसंघातून विजय संपादन करत विधानसभेत पाऊल ठेवले. १९८५च्या निवडणुकीत ८९, तर १९९०च्या निवडणुकीत ९९ अपक्ष उमेदवार रिंगणात होते. परंतु, या दोन्ही निवडणुकीत अपक्षांना भोपळा फोडता आला नव्हता. १९९५ची निवडणूक सर्वाधिक चुरशीची झाली.
या निवडणुकीत अपक्षांच्या संख्येने विक्रम केला. यावेळी ११८ उमेदवारांनी अपक्ष म्हणून निवडणूक लढविली. त्यात सिन्नरमधून तुकाराम दिघोळे, सुरगाण्यातून हरिश्चंद्र चव्हाण, तर बागलाणमधून दिलीप बोरसे यांनी बाजी मारली. १९९९च्या निवडणुकीत ३२ अपक्ष रिंगणात होते. त्यात देवळालीतून बबन घोलप यांनी बाजी मारली.
एकमेव अपक्षाला मंत्रिपद
जिल्ह्यात आतापर्यंत गेल्या १२ निवडणुकांमध्ये १६ अपक्ष निवडून आले असले तरी अपक्ष असतानाही मंत्रिपदाचे भाग्य सिन्नरमधील तुकाराम दिघोळे यांच्या वाट्याला आले. युतीच्या सत्ताकाळात दिघोळे यांची राज्यमंत्रिपदी वर्णी लागली होती. युतीच्या सत्ताकाळात मंत्रिपद उपभोगलेले बबन घोलप हे नंतर १९९९च्या निवडणुकीत एबी फॉर्मच्या तांत्रिक गोंधळामुळे अपक्ष म्हणून रिंगणात उतरले.
दाभाडीमधून अगोदर अपक्ष म्हणून निवडून आलेले दादा भुसे नंतर शिवसेनेत दाखल झाले आणि सध्या ते राज्यमंत्री आहेत. सुरगाण्यातून अपक्ष म्हणून निवडून आलेले हरिश्चंद्र चव्हाण हे नंतर भाजपचे तीन वेळा खासदार म्हणून निवडून आले, मात्र केंद्रात मंत्रिपदाचे स्वप्नच राहिले.
२००४च्या निवडणुकीत ३५ अपक्षांमधून दाभाडीतून दादा भुसे आणि बागलाणमधून संजय चव्हाण हे उमेदवार निवडून आले तर २००९ च्या निवडणुकीत ६८ अपक्षांमधून चांदवडमधून शिरीष कोतवाल यांनी विधानसभेत प्रवेश केला. मागील २०१४ च्या निवडणुकीत ६५ अपक्ष उमेदवार रिंगणात होते. मात्र, मोदी लाटेत सेना-भाजप विरोधक होरपळून निघालेले असताना त्यात अपक्षांचाही टिकाव लागू शकला नाही.