जंगल संरक्षणासाठी ‘आड’वासीयांचा संघटित लढा

नाशिक : ‘काम करा लाख मोलाचे, निसर्ग संवर्धनाचे’ या घोषवाक्याप्रमाणे पेठ तालुक्यातील पश्चिम पट्ट्यातील आडबुद्रुकमधील आदिवासी गावकऱ्यांनी जंगल संरक्षणाचा वसा घेत नैसर्गिक वनाची जोपासना करीत वनजमिनींवरील अतिक्रमण काढण्यास वनविभागाला मदत करत नव्याने मागील चार वर्षांत ४७ हजार रोपांची यशस्वी लागवड केली आहे. चराईबंदी, कुऱ्हाडबंदी, शिकारबंदी या त्रिसूत्रीचे काटेकोरपणे पालन करत वनविभागाच्या हातात देत आडवासीयांकडून जंगल संरक्षणासाठी संघटित लढा दिला जात आहे.

पेठ तालुक्यातील करंजाळीपासून पुढे काही अंतरावर आड बुद्रुक हा अवघ्या ६० ते ७० कुटुंबांचा पाडा शाश्वत विकासाकडे निसर्गसंवर्धन करीत गतिमान होत असून हे शुभ वर्तमान मानले जात आहे. या गावातील तरुणांनी राळेगणसिध्दी, हिरवे बाजार या गावांना शैक्षणिक सहलींद्वारे भेट देत तेथील जल, मृदा व वन संवर्धनातून प्रेरणा घेत आपल्या पाड्यावरील २१७.२१८हेक्टरवरील नैसर्गिक वन जपायचे अन‌् पाड्यावरील ओसाड वनजमिनींवर पुन्हा हिरवाई फुलवायची असा ध्यास घेतला २०११साली वनविभागाने गावकऱ्यांना एकत्र आणून संयुक्त वनव्यवस्थापन समिती गठीत केली. वनविभागाच्या माध्यमातून वनक्षेत्रपाल सीमा मुसळे यांनी मागील वर्षी पाड्यावरील सर्व कुटुंबीयांना स्वयंपकाचा गॅस सिलिंडर-शेगडीचे वाटप केले. या पाड्यावरील गावकऱ्यांनी केवळ वृक्षारोपणावरच भर दिला असे नाही, तर लावलेली वृक्ष जगविण्याचीही काळजी घेतल्याने वनीकरण उत्तम असल्याचे चित्र दिसते.

--इन्फो--

जलसंधारणामुळे विहिरींचा जलस्तर उंचावला

नैसर्गिक जंगलात वनकर्मचाऱ्यांसोबत मिळून दगडी बांध बांधणे, सलग समतल चर खोदणे, पाणवठे निर्मितीमध्ये सहभाग घेतला. पावसाचे पाणी जमिनीत जिरावे यासाठी येथील प्रत्येक घराजवळ शोषखड्डे खोदण्यात आले आहेत. जल, मृदा संधारणाच्या कामे करण्यावरही गावकऱ्यांनी भर दिल्याने येथील भूजल पातळी वाढण्यास मदत झाली. उन्हाळ्यातसुध्दा येथील विहिरी मागील चार ते पाच वर्षांपासून तळ गाठत नसल्याचे गावकरी सांगतात.

--इन्फो--

मानव-वन्यप्राणी संघर्षावर मात

आडच्या नैसर्गिक जंगलात साग, बेहडा, खैर, सादडा, उंबर, धावडा, करवंदे, मोह, करंज आदी देशी प्रजातीची वृक्ष मोठ्या प्रमाणात आहेत. या वृक्षप्रजातीच्या संरक्षणामुळे येथील वन्यजीव बिबट्या, तरस, रानससे, माकड, रानमांजर, सायाळ, मुंगूस, घोरपड यांसारख्या वन्यप्राण्यांसह मोर, घुबड, पोपट यांसह विविध प्रजातींच्या पक्ष्यांचाही अधिवास टिकून राहिलेला दिसून येतो. परिणामी नैसर्गिक अधिवास सुरक्षित राहिल्याने या भागात मानव-वन्यप्राणी संघर्ष निर्माण होत नाही.

--इन्फो--

अशी आहे संयुक्त वनव्यवस्थापन समिती

यशवंत रावजी महाले (अध्यक्ष), पांडुरंग तुकाराम महाले (उपाध्यक्ष), वनपाल शिवाजी बागल (सचिव), धर्मराज महाले, निवृत्ती गायकवाड, अर्जुन गावीत, शिताबाई चौधरी यांच्यासह १२ सदस्यांची समिती वनसंवर्धनासाठी कार्यरत आहे. या समितीचा मुख्य कणा म्हणजे गावातील तरुणाई आहे. येथील तरुणवर्ग हा निसर्ग संरक्षणाचे महत्त्व जाणून असल्याने अवैध वृक्षतोड, तस्करीचे प्रयत्न सहजरित्या हाणून पाडण्यास वनविभागालाही यश येते.

220721\22nsk_34_22072021_13.jpg~220721\22nsk_35_22072021_13.jpg

वन संवर्धन~गॅस वाटप