अंजनेरी किल्ला परिसराचा विद्यार्थ्यांनी केला अभ्यास दौरा

पिंपळगाव बसवंत : येथील क. का. वाघ महाविद्यालयाच्या इतिहास विभागातील विद्यार्थ्यांनी त्र्यंबकेश्वरजवळील अंजेनेरी किल्ला परिसराची साफसफाई तसेच ऐतिहासिक माहिती घेत अभ्यास दौरा पूर्ण केला.

प्राचार्य डॉ. आर. डी. दरेकर यांच्या मार्गदर्शनाखाली झालेल्या या अभ्यास दौ-यात इतिहास विभागप्रमुख प्रा.नारायण शिंदे, समन्वयक प्रा. डॉ. छाया भोज, प्रा. ज्ञानोबा ढगे यांनी पदवी व पदवीत्युर वर्गाच्या विद्यार्थ्यांना मार्गदर्शन केले. अंजनेरी गावाजवळ आंतरराष्ट्रीय दर्जाचे भारतीय नाणे संशोधन केंद्र १९८४ सालापासून उभारण्यात आलेले आहे. या केंद्रामध्ये दुर्मिळ नाणी, चित्रे, नकाशे, मूर्ती, ऐतिहासिक वस्तू आहेत. भारतातील नाणे संशोधनास उत्तेजन देणारी ही भारतातील पहिली व एकमेव अशी संस्था आहे. भारताचा वैभवशाली इतिहास व संस्कृती याविषयी लोकांमध्ये ज्ञान व जागरु कता वाढविणे हा या संस्थेचा प्रमुख उद्देश आहे. नाण्यांच्या माध्यमातून प्राचीन काळापासूनच इतिहास व त्या अनुषंगाने विविध राजवटींची माहिती विद्यार्थ्यांनी घेतली. नाणे हे इतिहासाचे अस्सल, प्रथम दर्जाचे व अविनाशी असे साधन आहे. नाण्यांमुळे कालखंड, धातुकाम, राजांची नावे, देवदेवता, धार्मिक स्थिती आदी माहिती मिळाली. विद्यार्थ्यांना माहिती देताना प्रा. शिंदे म्हणाले की, काळाच्या ओघात जमिनीवर व जमिनीखाली असंख्य नाणी आजही सुस्थितीत सापडतात. त्याबाबत संशोधन होणे अत्यंत महत्वाचे आहे. अंजनेरी हा महत्त्वाचा किल्ला आहे. पवनपुत्र हनुमानाचा जन्म याच डोंगरावर झाला अशी आख्यायिका आहे. अंजेनेरी किल्ल्या मार्गावर गुहा आहे. त्यामध्ये जैन लेणे आहे. मुख्य दालनात पार्श्वनाथांची मुर्ती आहे. त्याच्या बाजूला दोन उभ्या मूर्ती व सन ११४१ असा उल्लेख असलेला संस्कृत शिलालेख आहे. बालेकिल्ल्यावर दोन खोल्यांची सीता गुंफा आहे. त्यामध्ये शिल्पे कोरलेली आहेत. अंजनेरी पठारावर काही दुर्मिळ औषधी वनस्पती आहेत. तसेच जैवविविधता आहे. वन्यपशु प्राणी आहेत. त्यांचे निरीक्षण करु न विद्यार्थ्यांनी नोंदी घेतल्या. त्यांच्या संरक्षण व संवर्धनाचा संकल्पही विद्यार्थ्यांनी यावेळी सोडला.