५४ वर्षांपासून चंद्राच्या पृष्ठभागावर पडून आहे गुप्त उपकरण, अजूनही कार्यरत, जाणून घ्या सविस्तर

भारताचे चंद्रयान चंद्राच्या दक्षिण ध्रुवावर चंद्रयान-3 लँडिंग करणार आहे.

भारतासाठी आजचा दिवस महत्वाचा असणार आहे, चंद्रयान 3 आज इतिहास रचणार आहे. त्यामुळे जगाच्या नजरा भारताच्या चंद्रयान 3 वर आहेत. चंद्रयान चंद्राच्या दक्षिण ध्रुवावर लँडिंगसाठी सज्ज आहे. या मोहिमेसोबतच ५४ वर्षांपूर्वीची अमेरिकन स्पेस एजन्सी नासाच्या अपोलो ११चीही आठवण होत आहे. २० जुलै १९६९ रोजी नासाने अपोलो ११ चंद्रावर उतरवले. अंतराळवीर नील आर्मस्ट्राँग हे या मोहिमेचे कमांडर होते. बझ आल्ड्रिनही त्यांच्यासोबत चंद्रावर गेले होते. जेव्हा ते दोघे चंद्रावर उतरले होते तेव्हा त्यांनी तिथे एक उपकरण बसवले होते जे आजपर्यंत कार्यरत आहे.

चंद्रयान-3 च्या लँडिंगसाठी २३ तारीखच का निवडली? काय आहे कारण जाणून घ्या

नील आर्मस्ट्राँग आणि आल्ड्रिन यांनी बसवलेले उपकरण 'रेट्रोरिफ्लेक्टर' म्हणून ओळखले जाते. हे लेझर रेंजिंग रेट्रोरिफ्लेक्टर आहे. हे रेट्रोरिफ्लेक्टर पृथ्वीच्या दिशेने लक्ष्य करण्यासाठी तेथे बसवले. हे फ्यूज्ड सिलिकाच्या चौकोनी तुकड्यांपासून बनवले होते. या LRR द्वारे पृथ्वीवरून चंद्रावर पाठवलेले लेझर-रेंजिंग बीम तपासले जातात. यामुळे शास्त्रज्ञांना चंद्र आणि पृथ्वीमधील अचूक अंतर मोजण्यात मदत होते. पृथ्वीवर परत येण्यासाठी अत्यंत कमी पृथ्वीवर येणाऱ्या प्रकाशासाठी लागणारा वेळ मोजून या दोघांमधील अंतर मोजले जाते.

जर्नल सायन्समधील एका लेखानुसार, हे मोजमाप इतके अचूक असू शकते की वास्तविक आकृतीपासून कमाल फरक सहा इंचांपर्यंत असू शकतो. सायंटिफिक अमेरिकनच्या मार्च १९७० च्या अंकात जेम्स फॉलर आणि जोसेफ वुमलर यांनी लिहिले की, पृथ्वी आणि चंद्र यांच्यातील कोणत्याही विशिष्ट क्षणी पूर्ण अंतर नसून काही महिने आणि वर्षांच्या कालावधीत सहा इंच किंवा त्याहून अधिक अचूकता महत्त्वाची आहे. मोजले जाणारे अंतर हे पृथक्करण आहे. अनेक महत्त्वाच्या प्रश्नांची उत्तरे देण्यासाठी अशा फरकांचा अभ्यास केला जाऊ शकतो. Fowler ला LRRR च्या कल्पनेचे श्रेय दिले जाते.

LRRR चंद्रावर ठेवण्यात आले होते. तर आणखी चार रेट्रो रिफ्लेक्टर्सही पृथ्वीवर ठेवण्यात आले आहेत. यापैकी तीन अमेरिकेच्या अपोलो मिशनने ठेवले होते तर बाकीचे सोव्हिएत युनियनच्या लुना मिशनने सेट केले होते. सोव्हिएत युनियनच्या लुनोखोड 1 म्हणजेच लुना-1 ने पहिले रेट्रोरिफ्लेक्टर ठेवले होते. Space.com च्या मते, सोव्हिएत युनियनचे १७ नोव्हेंबर १९७० रोजी चंद्रावर ठेवलेले रेट्रोरिफ्लेक्टर हरवले आहे. १४ सप्टेंबर १९७१ पासून ते ऐकले नव्हते. पण २०१० साली खगोलभौतिकशास्त्रज्ञांनी त्याचा पुन्हा शोध लावला. इतर सर्व रेट्रोरिफ्लेक्टर्स, तसेच, अजूनही कार्यरत आहेत.