आता भूकंप-त्सुनामीची आधीच माहिती येणार; नासा आणि इस्त्रो यावर करणार काम

भारताची इस्रो अमेरिकन अंतराळ संस्था NASA च्या सहकार्याने उपग्रह तयार करत आहे. या उपग्रहाचे नाव असेल - NASA ISRO सिंथेटिक अपर्चर रडार आहे.

भारतीय अंतराळ संस्था इस्त्रोने चंद्रयान ३ यशस्वी केलं. चंद्राच्या दक्षिण ध्रुवावर लँडिंग करणारा भारत देश पहिलाच आहे. आता इस्त्रो आणखी एक मोठं काम करणार आहे. इस्रो आता अमेरिकन अंतराळ संस्था NASA च्या सहकार्याने काम करत आहे. दोन्ही अंतराळ संस्था मिळून एक खास प्रकारचा उपग्रह तयार करत आहेत. याचा उपयोग सर्वसामान्यांना होणार आहे. या उपग्रहाचे नाव असेल - NASA ISRO सिंथेटिक अपर्चर रडार (NISAR). याचे काम बऱ्याच अंशी पूर्ण झाले आहे. पुढील वर्षाच्या सुरुवातीला हे लॉन्च केले जाऊ शकते.

“भारत मातेच्या हृदयावर आघात, निवडणूक प्रचारात मुलीच्या किंकाळ्या दबल्या”: राहुल गांधी

निसार उपग्रह 

निसार उपग्रहाचे वजन २६०० किलो असेल. उपग्रह इकोसिस्टममध्ये जागतिक आणि जागतिक हवामानाचा अंदाज लावणे हे त्याचे काम आहे. हे भूकंप, त्सुनामी, ज्वालामुखी आणि भूस्खलन यांसारख्या नैसर्गिक आपत्तींची माहिती आणि अंदाज देईल. निसार उपग्रह पृथ्वी, समुद्र आणि बर्फाचे विश्लेषण करेल आणि ही माहिती एजन्सीला पाठवेल. येथे होणाऱ्या छोट्या-छोट्या हालचालींवरही लक्ष ठेवून त्याची माहिती एजन्सीपर्यंत पोहोचवण्याचे काम करेल.

अहवालानुसार, त्याच्या मदतीने शास्त्रज्ञ देखील पृष्ठभागाच्या खाली काय चालले आहे हे शोधण्यात सक्षम होतील. यात रडार इमेजिंग तंत्रज्ञानाच्या मदतीने अनेक प्रकारची माहिती मिळणार आहे.

निसार उपग्रह तयार करण्यासाठी १.५ अब्ज डॉलर्सचे बजेट तयार करण्यात आले आहे. जे चंद्रयान-३ पेक्षा खूप जास्त आहे. हा सर्वात महागडा उपग्रह असल्याचे बोलले जात आहे.

उपग्रहाला जास्तीत जास्त खोलीची माहिती मिळवण्यासाठी लांब अँटेनाची आवश्यकता असेल. मात्र, हे शक्य नसल्याने नवा उपाय शोधण्यात आला आहे. शास्त्रज्ञ उपग्रहाच्या गती फिचरचा वापर करतील. त्याच्या मदतीने व्हर्च्युअल अँटेना विकसित केला जाईल.

NASA सोबत, भारतीय शास्त्रज्ञांना देखील NISAR उपग्रह मोहिमेचा डेटा उपलब्ध असेल. डेटाच्या मदतीने ते विश्लेषण करू शकतील. त्याच्या मदतीने शास्त्रज्ञ अनेक प्रकारची माहिती देतील.

निसार ही माहिती देणार

नासाच्या एका शास्त्रज्ञांनी दिलेली माहिती अशी, निसार उपग्रह जमिनीच्या पृष्ठभागाच्या, पाण्याच्या आणि बर्फाच्या प्रत्येक हालचाली टिपेल आणि अगदी लहान बदलांची माहिती पाठवेल.

याशिवाय निसार हवामान आणि बर्फाची वाढती आणि कमी होत जाणारी पातळी याबद्दलही माहिती देतील. निसारच्या माध्यमातून समुद्रावर तरंगणाऱ्या बर्फात किती बदल झाला आहे, याची माहिती मिळणार आहे. त्याचा पृष्ठभाग किती वितळला. लहान लहान बदलांची माहितीही मिळणार आहे.

रडार हायड्रोकार्बन आणि कार्बन डायऑक्साइड वायूच्या साठ्यावर लक्ष ठेवेल. पृथ्वीच्या संवेदनशील भागात भूजलातील बदल मोजेल. हा उपग्रह वैज्ञानिकांसाठी अत्यंत उपयुक्त ठरणार आहे.