काश्मीरमधील रॉक ग्लेशिअर बनतोय नवा धोका; संशोधकांनी दिली महत्वाची माहिती

केरळमधील अमृता विश्व विद्यापीठमच्या अमृता स्कूल फॉर सस्टेनेबल फ्युचर्सच्या संशोधकांनी हा अभ्यास केला आहे.

नवी दिल्ली: काश्मीरमधील उष्णतेमुळे तेथील १०० हून अधिक सक्रिय पर्माफ्रॉस्ट (रॉक ग्लेशिअर) वितळण्याचा धोका आहे. जर तापमान खूप वाढले तर ते वितळून खोऱ्यात प्रचंड विनाश घडवून आणू शकतात. याचा सर्वाधिक परिणाम झेलम नदीपात्रात होणार आहे. नुकत्याच झालेल्या एका अभ्यासात ही बाब समोर आली आहे.

केरळमधील अमृता विश्व विद्यापीठमच्या अमृता स्कूल फॉर सस्टेनेबल फ्युचर्सच्या संशोधकांनी हा अभ्यास केला आहे. अभ्यास पथकाचे नेतृत्व रेम्या एस. एन यांनी केले आहे. जो येथे सहाय्यक प्राध्यापक देखील आहे. डीटीईमध्ये प्रसिद्ध झालेल्या अहवालानुसार, रेम्याच्या अभ्यासातून असे दिसून आले आहे की, हिमनदीवर १०० पेक्षा जास्त खडक तयार झाले आहेत. त्यामुळे पर्माफ्रॉस्ट आता वितळण्यास सुरुवात झाली आहे. जर हा भाग अधिक गरम झाला तर झेलम खोऱ्यात मोठ्या प्रमाणावर विध्वंस होऊ शकतो.

अभ्यास पथक रेम्याने सांगितले की, ज्या प्रकारे हिमनद्या वितळत आहेत. आता त्या खडकांचे हिमनदीत रूपांतर होत आहे. त्यामुळे चिरसर तलाव व ब्रामसर तलावालगतचा परिसर अधिक जोखमीचा बनला आहे. येथे केदारनाथ, चमोली किंवा सिक्कीम सारख्या ग्लेशियल लेक आउटबर्स्ट फ्लड (GLOF) सारखे अपघात होऊ शकतात. चिरसर तलाव रॉक ग्लेशिअरच्या कोपऱ्यावर बांधला आहे. या दोन्ही तलावांना हिमनदीतून पाणी मिळते. त्यांच्या सभोवतालचे पर्माफ्रॉस्ट वितळल्यास, सखल भागात जलद पूर येईल. माथ्यावरुन दरीकडे मोठ्या प्रमाणात पाणी वाहून जाणार असून, सखल भागात राहणाऱ्या लोकांना मोठ्या संकटाला सामोरे जावे लागणार आहे.