मन दुखतंय तुमचं!

 

कधी कल्पना केलीय, तुमच्या आयुष्यातला स्ट्रेस, टेन्शन तुमच्या त्वचेवर रिफ्लेक्ट होत असेल? 

तुम्ही कितीही प्रयत्न करत असाल आपलं टेन्शन वा कामाचा ताण दुस:यापासून लपवून ठेवायचा, त्यासाठी तुम्ही अगदी हसतखेळत वावरतही असाल, तुमच्याकडे पाहून कुणाला कळणारही नाही की तुम्हाला आतल्या आत काय छळतंय किंवा काय डाचतंय ते.

पण म्हणून काही ते तुमच्या अंगावर दिसणारच नाही असं होत नाही. तुम्ही कितीही नाकारलं तरी तुमच्या चेह:यावर किंवा त्वचेद्वारे त्या गोष्टी दिसतातच. जे तुम्ही बोलून सांगत नाही, तेही शरीर बाहेर टाकतंच. 

विश्वास नाही बसत ना, पण असं होतं खरं!

कधी तुमच्या मित्रमैत्रिणींपैकी, कुटुंबातल्यांपैकी कोणी बोललंय, ‘का रे आज तुझा चेहरा इतका ओढलेला, ताणलेला का दिसतोय?’ किंवा एखाद्या स्पा, मसाज सेंटरमध्ये गेल्यावर हेड मसाज घेताना कोणी म्हटलंय की, ‘काही टेन्शन आहेत का, खूप विचार करता का, डोक्याची स्कीन खूपच टाइट झालीय.’ 

कुठलीही व्याधी जडली की तिचा परिणाम आधी त्वचेवर दिसून येतो. टेन्शन, स्ट्रेसचंदेखील तसंच आहे. अनेकदा तर आपण एखाद्या स्ट्रेसमधून जातोय, याची जाणीव आपल्यालाही नसते. पण अशावेळी आपली त्वचाच तशी सूचना देण्याचं काम करू लागते. अगदी साधं उदाहरण द्यायचं तर केसातला डँड्रफ. 

केसात डँड्रफ होणं हेदेखील आपल्याला असणा:या टेन्शनचं, तणावाचं प्रतिबिंबच! 

स्ट्रेस म्हणजे नेमकं काय?

स्ट्रेस मॅनेजमेंट सोसायटीने स्ट्रेसची केलेली साधी सोपी व्याख्या अशी की, ‘जेव्हा एखाद्या व्यक्तीबाबत केलेल्या अपेक्षा तिची क्षमता आणि मर्यादा यांच्या पलीकडे जातात तेव्हा त्या व्यक्तीवर येणारा ताण म्हणजेच स्ट्रेस.’ एवढंच नाही, तर कोणत्याही बाह्य कारणांमुळे शरीर, मन, भावना, विचार यांच्यातील समतोल कमी होतो किंवा ढासळू लागतो तेव्हा स्ट्रेस वाढत जातो. अशा ताणाची कारणं असंख्य असू शकतात. अगदी नोकरीच्या ठिकाणचं काम, तिथले व्याप, व्यवसायातील नुकसानीपासून आणि कुटुंबातील भांडणं ते  प्रेमभंगार्पयत प्रत्येक गोष्ट स्ट्रेसला कारणीभूत ठरू शकते. 

पण या सर्वांचं मूळ अपेक्षांच्या ओङयाशी येऊन ठेपतं. आधुनिक जगात प्रत्येक गोष्ट जशी वाढत चालली आहे, तशाच अपेक्षादेखील कित्येक पटीने वाढत चालल्या आहेत. माणसानेही मशीनइतक्या वेगाने काम केलं पाहिजे असं वाटून घडय़ाळाच्या काटय़ावर धावत राहायचं, बॅटरी संपेपर्यंत काम करत राहायचं अशा अपेक्षा डिजिटल युगात सर्रास आपल्याही वाटय़ाला येऊ लागल्या आहेत. 

एवढंच कशाला, झपाटय़ाने बदलणा:या जगासोबत राहायचं म्हणून आपणही व्हॉट्सअॅपवर आलेला एकूणएक मेसेजही न वाचता सोडत नाही. एखादा मेसेज वाचला नाही तर आपलं मोठं नुकसान होईल, आपण काहीतरी हरवून बसू अशी भीतीच माणसाला छळत असते. मग सोशल मीडियावरील प्रत्येक पोस्ट वाचण्यासाठी आपला आटापिटा चालतो. तिथं आपली मतं व्यक्त करून आपण किती अपडेट आहोत हे इतरांना दाखवण्याचा सोस वाढतो. अनेकांना सकाळी उठल्या उठल्या फोन पाहायची सवय जडली आहे. तेथूनच दिवसाच्या ताणाला सुरु वात होते. यात वेळ खर्ची होतोच, पण इतक्या मोठय़ा प्रमाणात माहितीचा मारा झाला की, आपल्या मेंदूलाही अपचन होणं स्वाभाविकच आहे. असा अस्वस्थ  मेंदू आपल्याला तरी कशी विश्रंती घेऊ देईल बरं?

आधुनिक जगात स्ट्रेसचं आणखी एक कारण म्हणजे यशाचे बदललेले निकष. तुम्ही यशस्वी कधी ठरता जेव्हा तुम्ही लाखोंच्या घरात कमवता. कामाचं समाधान या शब्दाला काडीचीही किंमत नाही. उलट पगार, नफा, गाडय़ा, घरे, बँक बॅलन्स हेच जास्त महत्त्वाचं मानलं जाऊ लागलंय. साहजिकच जिथे या गोष्टी मिळवण्यासाठी आपली धडपड सुरू होते तिथूनच मग स्ट्रेसचाही प्रवास सुरू होतो.

अर्थात तरीही या सा:याकडे पाहायला आपल्याला वेळ नसतो.

पण आपलं शरीर बोलत असतं! आपल्याला सूचना देत असतं. ते प्रयत्न करत असतं, स्ट्रेस कमी करून जरा शांत राहण्याचा. मात्र त्यासाठी आपल्याला या सूचना कळायला तर हव्यात!

 

कदाचित तुमचा स्ट्रेस/टेन्शनही वाढलेलं असेल, जरा बघा.

1) केस खूप गळताहेत का?

2) केसांचा पोत बदलतोय का?

3) केसांत कोंडा वाढलाय? 

4) टाळूची त्वचा खूप घट्ट झालीये?

5) स्नायूंची लवचिकता कमी झालीये?

6) चेह:यावर पिंपल्स, काळी वतरुळे वाढताहेत?

7) चेह:यावर काळवंडल्याचे पॅच दिसताहेत?

8) काही त्वचारोग अचानक उद्भवले आहेत, तसे काही डाग त्वचेवर दिसताहेत?

 

 

- अर्चना राणो-बागवान