Sri Lanka Crisis: चेन्नईत शिक्षण अन् असामच्या जंगलात आर्मी ट्रेनिंग; असा आहे गोटबाया राजपक्षेंचा प्रवास
By ऑनलाइन लोकमत | Published: April 04, 2022 6:04 PM
1 / 9 कोलंबो: श्रीलंकेचे राष्ट्रपती गोटाबाया राजपक्षे(Gotabaya Rajapaksa) यांनी देशातील आर्थिक संकटामुळे उफाळून आलेला सार्वजनिक विद्रोह शमवण्यासाठी आणीबाणी जाहीर केली आहे. दुसरीकडे सरकारच्या सर्व मंत्र्यांकडून राजीनामे घेण्यात आले आहेत. विशेष म्हणजे गोटाब्या यांचे संपूर्ण कुटुंब सरकारमध्ये आहे. गोटाबाया यांचे मोठे भाऊ महिंदा राजपक्षे हे पंतप्रधान आहेत. इतर दोन भाऊ, चमल आणि बेजिल राजपक्षे यांच्यासह कुटुंबातील अनेक सदस्य सरकारमध्ये उच्च पदांवर होते. 2019 च्या निवडणुका जिंकून गोटाबाया राष्ट्रपती झाले. कोणतीही राजकीय पार्श्वभूमी नसलेले ते श्रीलंकेचे पहिले राष्ट्रपती आहेत. गोटाबाया हे मुळात एक सैनिक आहेत, ज्यांना LTTE अतिरेक्यांचा खात्मा करण्याचे श्रेय जाते.2 / 9 गोटाबाया राजपक्षे यांचा जन्म 20 जून 1949 रोजी एका बौद्ध सिंहली कुटुंबात झाला. मतारा जिल्ह्यातील पलतुवा येथे जन्मलेले गोटाबाया नऊ भावंडांमध्ये पाचव्या क्रमांकावर आहे. वडील डीए राजपक्षे 18 वर्षे श्रीलंकेच्या संसदेचे सदस्य होते. कोलंबोच्या आनंद कॉलेजमधून माध्यमिक शिक्षण पूर्ण केल्यानंतर गोटाबाया 1971 मध्ये श्रीलंकन सैन्यात दाखल झाले. सैन्यात सेवा करत असताना, गोटाबाया यांनी मद्रास विद्यापीठातून संरक्षण अभ्यासात पदव्युत्तर पदवी मिळवली आणि भारत, अमेरिका आणि पाकिस्तानमध्ये प्रगत लष्करी प्रशिक्षण घेतले.3 / 9 गोटाबाया यांनी 1983 मध्ये मद्रास विद्यापीठातून संरक्षण अभ्यासात पदव्युत्तर पदवी प्राप्त केली. त्याआधी त्यांनी वेलिंग्टनच्या डिफेन्स सर्व्हिसेस स्टाफ कॉलेजमधून कमांड अँड स्टाफ कोर्स पूर्ण केला होता. हा तोच काळ होता जेव्हा लिबरेशन टायगर्स ऑफ तमिळ इलम (LTTE) म्हणजेच LTTE श्रीलंकेत प्रभाकरनच्या नेतृत्वाखाली पसरू लागले होते. सिंहली बहुसंख्य देशात तमिळ अल्पसंख्याक होते आणि दोघांमध्ये हक्कासाठी संघर्ष सुरू होता. 1983 मध्ये लिट्टेने 13 सैनिकांची हत्या केली होती. तीन वर्षांपूर्वी 1980 मध्ये आसाममधील जंगल वॉरफेअर स्कूलमधून आयोजित करण्यात आलेले काउंटर इन्सर्जन्सी मिलिटरी ट्रेनिंग, गोटाबायाला एलटीटीईविरुद्ध रणनीती बनवण्यात खूप प्रभावी ठरले.4 / 9 1984 मध्ये गोटाबाया आपले शिक्षण आणि प्रशिक्षण पूर्ण करून श्रीलंकेत परतले तेव्हा त्यांना गजाबा रेजिमेंटच्या 1ल्या बटालियनची कमांड देण्यात आली. हीच बटालियन जाफना येथे तैनात होती, जी LTTE या तामिळ बंडखोर संघटनेचे मुख्यालय होते. 1985 पर्यंत तमिळ बंडखोरी वाढत होती. त्याच्यावर ताबा मिळवण्याची जबाबदारीही गोटाबयाच्या बटालियनवर आली. ऑपरेशन लिबरेशनचा एक भाग म्हणून गोटाबायाने बंडखोरांचा नाश केला आणि 1987 पर्यंत एलटीटीईचा मोठ्या प्रमाणावर प्रभाव असलेल्या वडेरमाची येथून पुसून टाकला गेला. पुढे त्यांनी मार्क्सवादी सिंहली बंडही दडपले.5 / 9 गोटाबाया यांनी 1991 मध्ये सैन्यातून निवृत्ती घेतली आणि कोलंबो येथील जनरल सर जॉन कोटेलवाल संरक्षण विद्यापीठातून डेप्युटी कमांडंट म्हणून पदभार स्वीकारला. पुढच्या वर्षी, त्यांनी कोलंबो विद्यापीठातून माहिती तंत्रज्ञान (आयटी) मध्ये पदव्युत्तर पदवी प्राप्त केली आणि शहरातील एका आयटी कंपनीत प्रवेश केला. 1998 मध्ये ते यूएसला गेले आणि लॉस एंजेलिसमधील लोयोला लॉ स्कूलमध्ये आयटी व्यावसायिक म्हणून काम केले. 2003 मध्ये ते अमेरिकेचे नागरिक झाले, पण 2005 मध्ये तो पुन्हा श्रीलंकेत परतले. त्याच वर्षी त्यांचे मोठे भाऊ महिंदा राजपक्षे राष्ट्रपतीपदाची निवडणूक लढवत होते. गोटाबाया यांनी निवडणूक प्रचारात भावाला साथ दिली आणि नंतर विजय मिळवला.6 / 9 अध्यक्ष महिंदा राजपक्षे यांनी धाकटा भाऊ गोटाबाया यांची संरक्षण मंत्रालयाच्या सचिवपदी नियुक्ती केली. ही जबाबदारी पार पाडताना, त्यांनी तामिळ बंडखोरांविरुद्ध धोरणात्मक कारवाई केली, ज्यामुळे 2009 मध्ये LTTE प्रमुख प्रभाकरनचा मृत्यू झाला आणि जवळपास तीन दशकांचा संघर्ष संपुष्टात आला. त्याआधी डिसेंबर 2006 मध्ये गोटाबाया तामिळांच्या आत्मघातकी हल्ल्यातून थोडक्यात बचावले होते.7 / 9 तमिळ बंड शमवण्यासाठी गोटाबया यांच्यावर 'युद्ध गुन्ह्या'चा आरोप करण्यात आला होता. एलटीटीईला संपवण्यासाठी झालेल्या लढाईच्या शेवटच्या फेरीत 40,000 अल्पसंख्याक तमिळ मारले गेल्याचे सांगितले जाते. सशस्त्र बंडखोरीच्या संपूर्ण तीन दशकांतील हत्यांच्या तुलनेत ही संख्या निम्मी आहे. या लढाईनंतर तमिळ अल्पसंख्यांकांवरील अत्याचाराचे पुरावेही समोर आले. त्यांच्यावरील अनेक अत्याचारांना गोटाबाया जबाबदार मानले जातात.8 / 9 2015 मध्ये महिंदा राजपक्षे यांना भ्रष्टाचार, घराणेशाही, हुकूमशाही इत्यादी आरोपांमुळे राष्ट्रपतीपदाची निवडणूक हरल्याने गोटाबाया यांनाही नोकरी सोडावी लागली होती. त्यानंतर 2019 च्या पुढच्या निवडणुकीत महिंद्राने जनतेचा मूड ओळखून स्वतःऐवजी गोटाब्याला उमेदवार बनवले. गोटाबाया निवडणूक जिंकून अध्यक्ष झाले आणि त्यांनी महिंदा यांना पंतप्रधान केले. त्यानंतर त्यांच्या कुटुंबातील अनेक सदस्यांना सरकारी उच्च पदांवर नियुक्त करण्यात आले.9 / 9 गोटाबाया राजपक्षे यांच्या सरकारने विकासकामांसाठी चीनकडून भरपूर कर्ज घेतले, पण तो पैसा वाया गेला. परिस्थिती अशी बनली की कर्ज फेडता येत नसताना चीनने हंबनटोटा बंदर ताब्यात घेतले. आज श्रीलंकेची आर्थिक स्थिती एवढी बिकट झाली आहे की, डिझेल-पेट्रोल आणि दैनंदिन गरजेच्या अनेक वस्तू मिळू शकत नाहीत. देशात 13 तास वीज नसते, लोक रस्त्यावर उतरू लागले तेव्हा राजपक्षे सरकारने आणीबाणी जाहीर केली. तरीही जनतेचा रोष थांबत नसल्याचे पाहून सरकारने मंत्रिमंडळ बरखास्त केले, ज्यामध्ये राजपक्षे कुटुंबातील अनेक सदस्य होते. पण, गोटाबाया यांनी अजून आपल्या पदाचा राजीनामा दिलेला नाही.