शेतकरी करणार सोयाबिन बियाणांचे उत्पादन

ग्रामबीजोत्पादन कार्यक्रमांतर्गत होणार निर्मिती

बारामती : मागील दोन वर्षांमध्ये खरीप हंगामात सोयाबीन काढणीच्या काळात झालेल्या अवेळी पावसामुळे सोयाबीन बियाणे उत्पादन तसेच गुणवत्तेवर मोठा परिणाम झाला आहे. खरीप २०२१ मध्ये सोयाबीन बियाण्यांचा तुटवडा निर्माण होऊ नये आणि सोयाबीन बियाण्यांची उपलब्धता वाढविण्यासाठी कृषि विभागाच्या वतीने ग्रामबीजोत्पादन कार्यक्रमाद्वारे स्थानिक पातळीवर शेतकऱ्यांमार्फत गुणवत्तापूर्ण बियाण्यांचे उत्पादन करण्यात येत आहे. जेणेकरुन हंगामात शेतकऱ्यांना गुणवत्तापूर्ण सोयाबीन बियाण्यांची उपलब्धता होऊ शकेल.

मागील हंगामात अतिपावसामुळे ऐन बहरात असलेल्या सोयाबीन पिकाची मोठ्या प्रमाणात नासाडी झाली. त्यामुळे यंदा बियाणे टंचाई जाणवण्याची शक्यता आहे. तसेच बियाणांच्या किमतीमध्ये वाढ होण्याची देखील शक्यता आहे. त्यावर उपाय म्हणून कृषि विभागाने ग्राम बीजोत्पादन कार्यक्रम राबवण्यात येत आहे. यासाठी शेतकऱ्यांनी मागील हंगामात तयार झालेल्या सोयाबीन पिकातून पेरणीयोग्य व पुरेसे बियाणे निवडून कृषि विभागाच्या मार्गदर्शक सूचनांप्रमाणे बीज संस्कार करण्यात येत आहे. त्यासाठी गावागावांत कृषि विभागाच्या कर्मचारी शेतकऱ्यांसाठी प्रशिक्षण उपक्रमदेखील राबवत आहेत, अशी माहिती तालुका कृषि विभागाच्या वतीने देण्यात आली.

सोयाबीनची उगवणक्षमता कशी तपासावी...

सोयाबीन हे स्वपरागसिंचित पीक आहे. या पिकाचे सर्वच वाण सरळ वाण आहेत. त्यामुळे दरवर्षी बियाणे बदलाची आवश्यकता नाही. एकदा प्रमाणित बियाणे वापरल्यानंतर त्याच्या उत्पादनातून येणारे बियाणे पुढील २ वर्षांपर्यंत वापरात येते.

- शेतकऱ्यांनी स्वत:कडील बियाणे वापरल्यास उत्पादनखर्च कमी होईल. मागील दोन वर्षात शेतकऱ्यांनी खरेदी केलेल्या प्रमाणित बियाणापासून उत्पादित झालेले सोयाबीन बियाणे यंदाच्या वर्षी बियाणे म्हणून शेतकरी पेरणीसाठी वापरु शकतात. तसेच ग्रामबीजोत्पादन, पीक प्रात्याक्षिके योजनांतर्गत आलेल्या उत्पन्नातून बियाण्यांची निवड करता येते.

- प्रमाणित बियाण्यांपासून वरीलप्रमाणे आलेल्या उत्पादनातून चाळणी करून चांगल्या प्रतीच्या सोयाबीनची बियाणे म्हणून निवड करावी.

- सोयाबीनचे बियाणे अत्यंत नाजूक असून त्याचे बाह्य आवरण पातळ असते त्यामुळे त्याची उगवणक्षमता अबाधित राखण्यासाठी बियाणे हाताळतांना काळजी घ्यावी.

- बियाण्याची साठवणूक करताना आद्रतेचे प्रमाण १० ते १२ टक्क्यांपेक्षा जास्त नसावे.

- साठवणुकीसाठी प्लॅस्टिक पोत्यांचा वापर करू नये. बियाणे साठवतांना त्याची थप्पी ७ फुटांपेक्षा जास्त उंच असणार नाही याची काळजी घ्यावी.

- बियाणे हाताळतांना जास्त प्रमाणात आदळआपट होणार नाही याची दक्षता घ्यावी. प्रति हेक्टरी बियाणे दर ७५ किलोवरून ५० ते ५५ किलोवर आणण्यासाठी टोकण पद्धतीने किंवा प्लॅटरचा वापर करून पेरणी करावी.

- सोयाबीनची उगवणक्षमता ७० टक्केपेक्षा कमी असल्यास उगवण क्षमतेच्या प्रमाणात अधिकचे बियाणे पेरणीसाठी वापरण्यात यावे. बियाण्याची पेरणी ३ ते ४ सेंटीमीटरखोलीपर्यंत करावी. • पेरणीपूर्वी प्रति किलो बियाण्यास ३ ग्रॅम थायरमची बुरशीजन्यरोगांपासून संरक्षणासाठी बीजप्रक्रिया करावी. ७५ ते १०० मि मि पाऊस झाल्यानंतरच सोयाबीनची पेरणी करावी.

- रायझोबियम व पीएसबी जिवाणू संवर्धकाची प्रत्येकी २०० ते २५० ग्रॅम प्रति १० ते १५ किलो बियाण्यास पेरणीपूर्वी तीन तास अगोदर बीजप्रक्रिया करून बियाणे सावलीत वाळवावे व नंतर त्याची पेरणी करावी.

----------------------------

सोयाबिन बियाणांची उपलब्धता वाढवण्यासाठी खरीप हंगाम २०२० मध्ये बारामती तालुक्यात शेतकरी उत्पादक कंपनी व गटामार्फत ग्रामबीजोत्पादन कार्यक्रमाद्वारे शेतकऱ्यांमार्फत गुणवत्तापूर्ण बीजोत्पादन करून २०२१ साठी जतन करण्याची मोहीम हाती घेतली आहे. शेतकऱ्यांनी पेरणीसाठी राखून ठेवलेल्या बियाणांची उगवण क्षमता चाचणी करणे गरजेचे आहे.

- दत्तात्रय पडवळ

तालुका कृषि अधिकारी, बारामती

------------------------------

बारामती तालुक्यात कृषि विभागाचे कर्मचारी ग्रामबीजोत्पादन कार्यक्रमांतर्गत शेतकऱ्यांना सोयाबीन बियाणांच्या निर्मितीबाबत मार्गदर्शन करताना.

१८०४२०२१-बारामती-०५