जेजुरीतल्या गाढवांचा बाजारही नोटाबंदीने हैराण

अवघ्या महाराष्ट्राचे कुलदैवत असलेल्या खंडेरायाच्या जेजुरीनगरीमध्ये सालाबादप्रमाणे व परंपरेनुसार

जेजुरी : अवघ्या महाराष्ट्राचे कुलदैवत असलेल्या खंडेरायाच्या जेजुरीनगरीमध्ये सालाबादप्रमाणे व परंपरेनुसार पौष पौर्णिमा यात्रेनिमित्त गाढवांचा बाजार भरला आहे. बुधवार (दि.११) पासून सुरु झालेल्या बाजारात विविध जातींच्या गाढवांची खरेदी-विक्री होत आह. उद्यासुद्धा बाजार सुरूच राहणार आहे. नोटाबंदीमुळे धनादेशाद्वारे अथवा बोलीवर व्यवहार होत होता. नोटाबंदीचा या बाजारावर मोठा परिणाम जाणवत होता.
जेजुरीत भरणारी पौष पौर्णिमा यात्रा गाढवांच्या बाजारासाठी (खरेदी -विक्री) पुरातन काळापासून प्रसिध्द आहे. जेजुरीच्या खंडेरायाला साक्षी ठेवून गडाच्या पायथ्याला असलेल्या बंगाली पटांगणात शेकडो वर्षांपासून येथे राज्यातून व राज्याबाहेरून गावगाड्यातील आलेला बारा बलुतेदार, परंपरेतले विविध जातींचे समाजबांधव गाढवांची खरेदी-विक्री करतात. मात्र, सध्या सगळा रोखीचा मामला झाला आहे. या खरेदी विक्रीच्या व्यवहारांमध्ये प्रामुख्याने राजस्थान, गुजरात, कर्नाटक, आंध्र या राज्यांसह महाराष्ट्रातील सातारा, सांगली, कराड, बार्शी, नगर, बारामती, पुणे, फलटण, जामखेड आदी ठिकाणांवरून वैदू, वडारी, कैकाडी, बेलदार (पाथरवट) आदी समाजबांधव येथे विविध जातींच्या गाढवांसह दाखल होतात. गाढवांच्या खरेदी-विक्रीबरोबरच देवदर्शन, कुलधर्म, कुलाचार, समाजबांधवांमधील मल्लांच्या कुस्त्या लावल्या जातात. आदी धार्मिक कार्यक्रम येथे होतात.
पूर्वीच्या काळी गाढवांचा वापर जड मालाच्या वाहतुकीसाठी होत असे. आजच्या यांत्रिक युगामध्ये ओझे वाहण्यासाठी गाढवांचा वापर कमी झाला असला तरी दऱ्याखोऱ्यांमध्ये व डोंगरमाथ्यावर, बहुमजली इमारतीच्या ठिकाणी अथवा जेथे वाहन जाणार नाही अशा ठिकाणी मालाची वाहतूक करण्यासाठी गाढवांचा वापर आजही केला जातो. यंदाही ८०० ते १००० विविध जातींची गाढव जेजुरीच्या बाजारात दाखल झाली होती. विशेषत: राजस्थानी-काठेवाडी जातीच्या गाढवांना सर्वात जास्त २५ ते ३१ हजार रुपयांचा उच्चांकी भाव मिळाला. गावरान -पुणेरी गाढवाला ७ ते १२ हजार रुपये बोली लागत होती. राजस्थानी-काठेवाडी गाढव पांढरेशुभ्र असेल तर कर्नाटक-आंध्र येथून आलेले व्यापारी भावांमध्ये घासाघीस करताना दिसून येत होते. पूर्वीच्या काळी गारुडी, कुंभार, परीट समाजबांधवही बाजारात दिसून येत असे आता मात्र फक्त मोजकेच समाजबांधव दिसतात.
दोन दातांचे दुवान हे गाढव तरुण मानले जाते. चार दातांचे चौवान हे मध्यमवयीन, तर कोरा म्हणजे नुकतेच वयात येणारे असे अनुमान काढत त्यांचे दर ठरवले जातात. रंगावरूनही किंमत करण्यात येते.
पांढऱ्याशुभ्र जनावराला चांगला दर मिळतो. त्यानंतर गडद जांभळा, तपकिरी लालसर, करडा अशा रंगाच्या प्रतवारीनुसार दर आकारले जात असल्याची माहिती पुणे येथील व्यापारी विजय पवार यांनी दिली.
यात्रा फक्त परंपरेसाठी
नोटाबंदीचा मोठा फटका खरेदी-विक्रीच्या व्यवहारांवर दिसून येत असून, काही व्यवहार धनादेशाद्वारे तर काही व्यवहार पुढील काही दिवसांच्या बोलीवर झाल्याचे फलटण येथील मारुती पवार, पुणे येथील बापू धोत्रे यांनी माहिती देताना सांगितले.
पूर्वीच्या काळी येथील बाजारात व तीन ते चार
दिवस चालणाऱ्या यात्रेत गाढवांच्या खरेदी-विक्रीच्या माध्यमातून लाखो रुपयांची उलाढाल होत असे परंतु सध्या परिस्थिती तशी राहिलेली नाही.
केवळ वाडवडिलांनी घालून दिलेली येथील परंपरा जोपासण्यासाठी ही यात्रा करावयाची असे काही समाजबांधवांनी सांगितले.