आदिवासी भागात पावसाची चाहूल घरे; शेकारण्याच्या कामांना वेग

--

डिंभे : पावसाळ्यातील दिवसांत अतिवृष्टीपासून घरांचे संरक्षण व्हावे या साठी पावसाळ्यापूर्वी घरांची डागडुजी करण्याची आदिवासी भागात पारंपरिक प्रथा आहे. विविध भागात स्थानिक भाषेत याला वेगवेगळी नावे असली, तरी पावसाळ्यातील चार महिने अतिपावसापासून घरांचे संरक्षण व्हावे हाच या मागचा उद्देश असतो. आंबेगाव तालक्याच्या आदिवासी भागात याला ‘घरे शेकारणे’ असे म्हटले जात असून सध्या या भागातील नागरिक घरे शेकारण्याच्या कामात गुंतले असल्याचे पाहावयास मिळत आहे.

आंबेगाव तालुक्याच्या आदिवासी भागात अता पावसाळ्याची चाहूल लागली आहे. भात पिकाच्या पेरणीबरोबरच पावसाळ्यापूर्वीची इतर कामे आटोपण्यात या भागातील शेतकरी मग्न आहे. आहुपे, कोंढवळ, पाटण या दुर्गम खोऱ्यात काही शेतकऱ्यांनी भात पेरणी करण्यास सुरुवात केली आहे. याबरोबरच या भागात दर वर्षी नियमाने केले जाणारे काम म्हणजे पावसाळा सुरू होण्यापूर्वी घरांची डागडुजी करणे, ही कामे कोकणापासून ते थेट सह्याद्रीच्या पर्वत रांगात पसरलेल्या घाटमाथ्यावर सर्वत्र केली जातात. स्थानिक भाषेनुसार याला वेगवेळी नावे असली, तरी सर्वांचा उद्देश मात्र पावसाळ्यातील चार महिने पावसापासून घरांचे संरक्षण व्हावे हाच आहे.

आंबेगाव तालुक्याच्या आदिवासी भागात सध्या पावसाळ्यापूर्वीच्या शेतीच्या मशागतीच्या कामांसोबतच घरे शेकारणीच्या कामांनीही वेग घेतला असून आहुपे, पाटण खोऱ्यात ही कामे उरकण्यासाठी लगभग सुरू असल्याचे चित्र पाहावयास मिळत आहे.

--

चौकट

पावसाळा सुरू होण्यापूर्वी घरांची कौले बदलने, त्यांच्या झडपामधून पाणी येणार असेल, तर त्या ठिकाणी नवीन कौले किंवा प्लॅस्टिकचा कागद टाकून त्यावर गवत टाकून या झडपा बंद केल्या जातात. कोकण व घाटमाथ्यावरील अतिपावसाच्या भागात घरांचा अकार चौमवळी स्वरूपाचा असतो. सतत दिवस-रात्र जोरात कोसळणाऱ्या पावसाचे पाणी जलदगतीने खाली उतरण्यासाठी या प्रकारची घरे बांधली जातात. घराच्या भोवताली एका विशिष्ट प्रकारच्या झुडपापासून मिळणाऱ्या झावळ्यांनी घरे शेकारली जातात यामुळ अतिपाऊस व जोरदार वाऱ्याच्या माऱ्यापासून घराच्या भिंतींचे संरक्षण होते. घरे शेकारणीमुळे पावसाळ्याचे चार महिने कितीही पाऊस झाला, तरी घराची ऊब कायम राहाते.

---

फोटो : ०१ डिंभे आंबेगाव तालुला आदिवासी भाग

ओळी- आंबेगाव तालुक्याच्या आदिवासी भागात पावसाळ्याची चाहूल लागली असून, शेतीच्या कामांसोबतच घरे शेकारणीच्या कामांची लगभग सुरू अल्याचे चित्र सध्या पाहावयास मिळत आहे.(छायाचित्र-कांताराम भवारी.)