अण्वस्त्रवाहू अग्नी प्राइम आंतरखंडीय क्षेपणास्त्राची यशस्वी चाचणी

लोकमत न्यूज नेटवर्क

पुणे : संरक्षण संशोधन आणि विकास संस्थेने (डीआरडीओ) सोमवारी अग्नी प्रकारातील अत्याधुनिक अग्नी प्राइम या मध्यम पल्ल्याच्या अण्वस्त्रवाहू आंतरखंडीय क्षेपणास्त्राची यशस्वी चाचणी केली. या क्षेपणास्त्राची मारकक्षमता १००० ते २००० किमीपर्यंतची असून पाकिस्तान आणि चीनची अनेक महत्त्वाची शहरे या क्षेपणास्त्राच्या टप्प्यात आली आहे. यामुळे भारताने या दोन्ही देशांवर एकप्रकारे सामरिक आघाडी घेतली आहे. ओडिशा राज्यातील बलासोर येथील डॉ. एपीजे अब्दुल कलाम आयलँडवरून सकाळी १०.५५ मिनिटांनी ही चाचणी करण्यात आली. अग्नी प्राइम हे कॅनिस्टर बेस क्षेपणास्त्र असून ते शत्रूच्या रडार यंत्रणा तसेच उपग्रहांना चकवून ट्रक, रेल्वे यांसारख्या प्रक्षेपक यंत्रणेवरून डागता येऊ शकते.

इंटिग्रेटेड गायडेड मिसाईल डेव्हलपमेंट प्रोग्रॅम अंतर्गत १०८९ मध्ये भारताचे मिसाईल मॅन म्हणून ओळख असलेले शास्त्रज्ञ तसेच माजी राष्ट्रपती डॉ. एपीजे अब्दुल कलाम यांनी अग्नी प्रकारातील अण्वस्त्र वाहून नेऊ शकणाऱ्या स्वदेशी आंतरखंडीय क्षेपणास्त्राच्या कार्यक्रमाला सुरुवात केली होती. त्यानुसार अग्नी प्रकारातील अग्नी १ ते ५ ही क्षेपणास्त्र विकसित करण्यात आली आहे. सध्या ''अग्नी ६'' हे १० हजार किमीपर्यंतची मारकक्षमता असलेले क्षेपणास्त्र विकास प्रक्रियेत आहे.

अग्नी १ हे क्षेपणास्त्र विकसित करून बराच अवधी लोटला होता. यामुळे या क्षेपणास्त्राच्या आधुनिकीकरणाची गरज डीआरडीओ तसेच भारतीय सैन्यदलाने व्यक्त केली होती. त्यानुसार अग्नी प्राइम या नव्या क्षेपणास्त्राच्या विकासाचा कार्यक्रम डीआरडीओने हाती घेतला होता. अग्नी प्राइम हे क्षेपणास्त्र अग्नी १ च्या तुलनेत वजनाने हलके आहे. तसेच हे टू स्टेज सॉलिड फ्युएल क्षेपणास्त्र असण्याने अग्नी १ च्या तुलनेत प्राईम क्षेपणास्त्राचा मारा करण्याचा पल्लाही मोठा आहे.

चाचणीसाठी डीआरडीओने फ्लाय झोन घोषित केला होता. ठरलेल्या वेळेला ही चाचणी घेण्यात आली. क्षेपणास्त्राने नेमून दिलेल्या लक्ष्याचा अचूक वेध घेतला असून, सर्व प्रकारच्या चाचण्या पूर्ण झाल्या आहेत. लवकरच भारतीय सैन्यदलात याचा समावेश केला जाणार आहे.

अग्नी प्रकारातील क्षेपणास्त्र व त्याची मारकक्षमता

अग्नी १ ७०० ते १२०० किमी मारकक्षमता

अग्नी २ २००० ते ३५०० किमी मारकक्षमता

अग्नी ३ ३००० ते ५००० किमी मारकक्षमता

अग्नी ४ ३५०० ते ४००० किमी मारकक्षमता

अग्नी ५ ५००० ते ८००० किमी मारकक्षमता

अग्नी ६ ११००० ते १२००० किमी मारकक्षमता (विकास प्रक्रियेखाली)

क्षेपणास्त्राला लागणाऱ्या प्रणोदकाचे संशोधन होते पुण्यात

अग्नी, पृथ्वी, ब्राम्होस, निर्भया, के ४, नाग, धनुष्य, प्रद्युम्न, पिनाक ही भारताच्या शस्त्रभांडारातील प्रमुख क्षेपणास्त्रे आहेत. यातील अग्नी, पृथ्वी हे आंतरखंडीय क्षेपणास्त्र आहेत, तर ब्रम्होस आणि निर्भया हे गायडेड क्रूझ क्षेपणास्त्र आहेत. कुठल्याही क्षेपणास्त्राला अवकाशात झेपवण्यासाठी खास प्रकारच्या इंधनाची गरज असते. त्याला प्रणोदक असे म्हणतात.

हे प्रणोदक घन आणि द्रव या स्वरूपात असतात. या प्रणोदकाच्या साह्यानेच क्षेपणास्त्र ध्वनीच्या वेगाने अवकाशात झेपावत असते. या क्षेपणास्त्राला लागणाऱ्या प्रणोदकावर डीआरडीओच्या पुण्यातील उच्च ऊर्जा पदार्थविज्ञान प्रयोगशाळेत (एचईएमआरएल) संशोधन होते. काही दिवसांपूर्वी हे प्रणोदक परदेशातून आयात केले जात होते.

मात्र, भारताने उच्च क्षमतेचे क्षेपणास्त्राला लागणारे प्रणोदक देशातच तयार केले असून, ते सर्व प्रकारच्या क्षेपणास्त्रात वापरता येणे शक्य आहे. यामुळे मोठ्या प्रमाणात बाहेर जाणारा देशाचा निधी वाचणार आहे. या प्रणोदकाचे संशोधन पुण्यातील डीआरडीओच्या या प्रयोगशाळेत झाले आहे.