विकासाच्या नावावर पर्यावरणाचा नाश: राजेंद्रसिंह राणा

सांगली : विकासाच्या नावावर जे काही प्रकल्प आता येत आहेत, त्यातून विकास होतोय की पर्यावरणाची हानी, याचा शांतपणे विचार करायला हवा. विकासाच्या नावावर पर्यावरणाचा नाश योग्य नाही, असे स्पष्ट मत जलतज्ज्ञ डॉ. राजेंद्रसिंह राणा यांनी सोमवारी येथे व्यक्त केले.
विलिंग्डन महाविद्यालयाच्या शताब्दी महोत्सवानिमित्त सांगलीत आयोजित व्याख्यानमालेत ते बोलत होते. महाविद्यालयाच्या वेलणकर सभागृहात ‘जलसंवर्धन’ या विषयावर त्यांनी मार्गदर्शन केले. यावेळी प्राचार्य भास्कर ताम्हनकर, किशोर पंडित, विलास चौथाई उपस्थित होते.
राणा म्हणाले की, पर्यावरणावर आपले जीवन अवलंबून आहे, याचे भान प्रत्येकाने प्रत्येक कृती करताना ठेवले पाहिजे. पर्यावरणास हानी न पोहोचविता विधायक उपक्रम राबविले पाहिजेत. ‘जागतिक तापमान वाढ’ हा विषय गंभीर बनला आहे. पर्यावरणाच्या रक्षणासाठी व तिच्या योग्य देखभालीसाठी सामूहिक प्रयत्नांची गरज आहे. सर्व काही सरकार करेल, अशी मानसिकता बदलायला हवी. लोकांचीही जबाबदारी तितकीच महत्त्वाची आहे. समाजात सकारात्मक बदल व्हावा, असे वाटत असेल तर, प्रत्येकाने स्वत:पासून सुरुवात करावी.
राजस्थान येथे जनसहभागाच्या मदतीने आम्ही हजारो जोहड म्हणजेच कच्चे तलाव निर्माण केले आहेत. तलावांमध्ये पावसाच्या पाण्याचे संकलन झाले. परिणामी परिसरातील दीड लाखाहून अधिक विहिरींच्या पाणीपातळीत वाढ झाली आहे. देशात वाढत्या लोकसंख्येमुळे पाण्याची मागणी वाढतच जाणार आहे. त्यामुळे पाण्याविषयी अधिक काळजी घ्यावी लागेल. पाणी वाचविणे व पाण्याचे स्रोत निर्माण करणे यावर लक्ष केंद्रित करावे लागेल. दैनंदिन जीवनातही आपण पाण्याचा गैरवापर करण्यात आघाडीवर आहोत. कोणत्याही परिस्थितीत या गोष्टी रोखायला हव्यात. पाणी नियोजनाचे महत्त्व प्रत्येकाने समजून त्यानुसारच वाटचाल करावी, असे आवाहनही त्यांनी केले.

मूलभूत प्रश्नांपेक्षा धर्म-जातीत अडकलो!
मूलभूत प्रश्नांकडे लक्ष देण्याऐवजी आपण धर्म आणि जातीच्या राजकारणात गुंतून पडत आहोत. समाजातील एकता महत्त्वाची आहे. समाज एकवटून अनेक चांगली व पर्यावरणासाठी पोषक कामे करता येतात. लोकसहभागातून राजस्थानातील बारा मृत नद्या आम्ही जिवंत केल्या आहेत. आज त्यांचा लाभ ग्रामस्थांनाच होत आहे, असे राणा म्हणाले.

देश पाणीदार बनविण्यासाठी सर्वांनी एकत्र येण्याची गरज..!
राणा म्हणाले की, लोकसंख्या ज्या वेगाने वाढत आहे, त्याप्रमाणात पाणीसाठे वाढत नाहीत. लोकांमध्ये अजूनही ‘आम्हाला काय त्याचे’ असाच विचार करण्याची वृत्ती कायम आहे. असा विचार घातक आहे. भविष्यात पाणीसंकट टाळायचे असेल तर, सर्वांनीच पुढाकार घेऊन देश पाणीदार बनविण्यासाठी प्रयत्न केला पाहिजे.