शहरं
Join us  
Trending Stories
1
Sanju Samson ची सेंच्युरी! एका डावात ३ खास रेकॉर्ड्सला घातली गवसणी
2
फुटबॉल सामन्यावेळी इस्रायली नागरिकांवर हल्ला; १२ जखमी, नेतन्याहूंनी नेदरलँडला विमाने पाठविली
3
Maharashtra Vidhan Sabha Election 2024 : 'समोरासमोर चर्चेला तयार', पृथ्वीराज चव्हाणांचं अमित शाहांना खुलं चॅलेंज
4
जानेवारीमध्ये भाजपला मिळणार नवीन राष्ट्रीय अध्यक्ष; 22 नोव्हेंबरला दिल्लीत महत्वाची बैठक
5
Maharashtra Vidhan Sabha Election 2024 : महिलांबाबत अपमानास्पद वक्तव्यावर निवडणूक आयोग ॲक्शमोडवर,अधिकाऱ्यांना दिल्या कारवाईच्या सूचना
6
निमलष्करी दलाच्या अधिकाऱ्यांच्या रेशन मनी भत्त्याला कात्री; दर महिन्याला ४००० रुपयांचे नुकसान
7
कोणाचा फोटो लावायचा, हा आमचा निर्णय; मोदींचा फोटो न लावण्यावरुन नवाब मलिक स्पष्ट बोलले
8
"...तोपर्यंत त्यांचा निर्णय बदलणार नाही"; अजित पवारांना परत घेण्याबद्दल शरद पवारांचं विधान
9
जम्मू-काश्मीरच्या सोपोरमध्ये सैन्याची मोठी कारवाई; दोन दहशतवाद्यांचा खात्मा
10
RSA vs IND : दक्षिण आफ्रिकेनं टॉस जिंकला, टीम इंडिया सेट करणार टार्गेट!
11
"...तर बाळासाहेबांनी उद्धव ठाकरेंना गोळ्या घातल्या असत्या"; नारायण राणेंचं विधान
12
ऐकावं ते नवलच! १२ वर्षे जुन्या कारचे अंत्यसंस्कार, चार लाख खर्च करुन बांधली समाधी
13
सध्यातरी इतकेच महायुतीत ठरले...; अमित शाह यांच्या मुख्यमंत्री नावाच्या दाव्यावर प्रफुल्ल पटेलांची प्रतिक्रिया
14
"अरे देवा...", राहुल-अथियाने दिली गुडन्यूज; सूर्यकुमारची पत्नी देविशाच्या कमेंटनं मात्र वेधलं लक्ष
15
Maharashtra Election 2024: गडचिरोलीत किती ही बंडखोरी; कोणाच्या हाती आमदारकीची दोरी?
16
Maharashtra Vidhan Sabha Election 2024 : अमित शाहांच्या विधानावरुन नवा वाद,संभाजीराजे छत्रपतींनी घेतला आक्षेप; नेमकं प्रकरण काय?
17
Maharashtra Election 2024: लोकसभेला 62 पैकी 43 मतदारसंघात काँग्रेसला मताधिक्य; विदर्भातील लढतीचं गणित कसं?
18
AUS A vs IND A : ऑस्ट्रेलियात टीम इंडियाविरुद्ध चिटिंग? व्हिडिओ होतोय व्हायरल
19
सीबीआयने अधिकाऱ्याला लाच घेताना पकडले, घरात धाड टाकली, रोकडचा डोंगर सापडला
20
चॅम्पियन्स ट्रॉफी पाकिस्तानात होईल आणि भारतही येईल, आता कमीपणा नाही; PCB अध्यक्षांची प्रतिक्रिया

‘अजाती’नेही झाला नाही जातीचा अंत! मंगरुळ दस्तगीर येथील २५ कुटुंबांची व्यथा

By ऑनलाइन लोकमत | Published: March 09, 2019 3:54 PM

जन्म, मृत्यू, शाळा, शेती अशा कोणत्याच दाखल्यावर ज्यांच्या जातीचा उल्लेख नाही, असे एकाच गावातील २५ कुटुंब ‘अजात’ नावाने आजही ओळखले जातात.

-  मोहन राऊत

अमरावती - जन्म, मृत्यू, शाळा, शेती अशा कोणत्याच दाखल्यावर ज्यांच्या जातीचा उल्लेख नाही, असे एकाच गावातील २५ कुटुंब ‘अजात’ नावाने आजही ओळखले जातात. अजातीनेही जातीचा अंत होऊ शकला नसल्याची व्यथा धामणगाव तालुक्यातील मंगरुळ दस्तगीर येथील त्या २५ कुटुंबातील सदस्य बोलून दाखवितात.  ‘पुरोगामी महाराष्ट्रा’त सध्या सुरू असलेला जातीय आरक्षणाचा संघर्ष पहिला की, जातीचा अंत तर दूरच, उलट जातीय अस्मिता अधिक टोकदार झाल्याचे जाणवते. अशावेळी आठवण होते ती धामणगाव तालुक्यातील मंगरूळ दस्तगीर येथील गणपती महाराजांची, ज्या एकाच गावातील २५ कुटुंब अजात आहेत. विदर्भात विशेष म्हणजे अभेद्य अशा वर्ण व्यवस्थेतून जातींचे बुरुजे उभे असतानाच्या स्वातंत्रपूर्व काळात जातिअंताची ही चळवळ उभी केली मंगरूळ दस्तगीर या मुंडांच्या गावात गणपती ऊर्फ हरी महाराज या अवलियाने. १९१५ ते १९३५ या दोन दशकात जात मोडण्याची मोहीम चालली. आपल्या सहका-यांपासून तर अनुयायापर्यंत जात सोडण्याचा आग्रह त्यांनी धरला. ‘अजात’ होण्याचा मंत्र दिला. गणपती महाराज हे वारकरी संप्रदायाचे होते. ज्या चंद्रभागेच्या काठावर जातीपातीच्या पलीकडे जाऊन वैष्णवजण विठुनामाच्या जयघोषाने पंढरी दणाणून सोडतात, तोच गजर गणपती महाराजांना गावागावांत हवा होता. यासाठी त्यांनी १९२५ च्या काळात मंगरूळ दस्तगीर गावात विठ्ठल-रुक्मिणीचे मंदिर उभारले. त्यांच्या अनुयायांनी ‘अजात’ चळवळ पुढे सुरू ठेवली. शाळांमध्ये आपल्या मुलींचे नाव टाकताना जातीचा रकाना मोकळा सोडला. मात्र, काळ बदलत गेला आणि जातीच्या रकान्यात ‘अजात’ हा उल्लेख आला. यामुळे ही सामाजिक सुधारणा होण्याऐवजी सामाजिक समस्या बनली.  गणपती महाराज यांनी चालवलेली चळवळ आज काही प्रमाणात कायम आहे. आमच्या २५ कुटुंबाच्या दस्तावेजावर  जातीचा उल्लेख नाही. आमची अजात म्हणून असलेली नोंद आजही कायम आहे. - श्याम भबुतकर, गणपती महाराज यांचे नातू, रा. मंगरूळ दस्तगीर

टॅग्स :Caste certificateजात प्रमाणपत्रAmravatiअमरावती